လူပီသစွာ စကားပြောဆိုပါ (How to Be Human: Talking to People Who Are Transgender or Nonbinary)
ခေါင်းစဉ်ကြည့်ပြီး နည်းနည်းများစိတ်ခုသွားသလားဗျ။ လူဆိုမှတော့ လူလိုပဲစကားပြောမှာပေါ့ဆိုတာ ကျွန်တော်သိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်မဟုတ်တဲ့ အခြားသူတစ်ဦးတစ်ယောက်နဲ့ စကားစမြည်ပြောတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အလုပ်သဘောရဆက်ဆံပြောဆိုရတဲ့အခါမှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မဖြစ်မနေမို့ စကားစပြောရတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ်လိုအကြောင်းနဲ့ပဲဆိုဆို စကားပြောတာ ပြောတာကိုနားထောင်ရတာကတော့ နိစ္စဓူဝကိစ္စ တစ်ရပ်ဖြစ်နေပြီ မဟုတ်လား။
သည်တော့ ဘယ်လိုအကြောင်းအရာကြောင့်ပဲဖြစ်ဖြစ် စကားပြောဆိုနားထောင်ရာမှာ လူသားဆန်ဖို့ဆိုတဲ့အချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစား သတိပြုဖို့လိုကြောင်း ကျွန်တော်ပြောလိုရင်းဖြစ်ပါတယ်။
တစ်ဖက်လူဟာ လိင်တူပဲကြိုက်ကြိုက်၊ လိင်ကွဲကြိုက်သူပဲဆိုဆို၊ နှစ်မျိုးစလုံးမကြိုက်သူပဲဖြစ်ဖြစ် လိင်စိတ်တိမ်းညွှတ်မှုအရ ဖြစ်တည်နေမှု ကို ကျွန်တော်တို့က အမြင်မကြည်ဖြစ်နေစရာ မလိုအပ်ပါဘူး။ သူတို့နဲ့ စကားစမြည်ပြောဆိုကြရမယ်ဆိုပါက စာဖတ်သူတို့ ဘယ်လိုများ ပြောဆို နားထောင်ကြမလဲ သိချင်မိတယ်။
‘အစိမ်းသက်သက် စကားစပြောရမှာလား’လို့ ရွံ့နေတဲ့ စာဖတ်သူတို့အတွက်ဆိုရင် အောက်မှာဆက်ရေးမယ့် ဆောင်းပါးကို ဆက်ဖတ်ပေးပါလို့ အကြံဉာဏ်ပေးချင်တယ်ဗျ။
#သူတို့ရဲ့ ကျားမရေးရာ လိင်ဝိသေသဆိုတာ ခေါ်ဆိုဖို့လုပ်ထားခြင်းမဟုတ် (Their gender isn’t your call to make)
လူအများစု သဘောတူညီလက်ခံတဲ့သဘောသက်ရောက်တဲ့ အခေါ်အဝေါ်၊ နာမ်စားမဟုတ်သော ဘာသာစကားအသုံးအနှုန်းကို သုံးစွဲပြောဆိုဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ စာဖတ်သူထင်ပါသလား။ အထူးသဖြင့် ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ ခံယူနေထိုင်သူများ (Transgender) နဲ့ လိင်ဝိသေသ သတ်မှတ်ချက်မထားသူများ (Non-binary or Genderqueer) လို အထိအခိုက်မခံ မသိမသာပြိုလဲလွယ်သောလူတွေ အတွက်ဆိုရင်ကော ဘယ်လိုစကားလုံးသုံးစွဲကြမလဲ။
အခြားသော သူတို့ကိုယ်တိုင် စံထားသုံးနှုန်းတဲ့ အခေါ်အဝေါ်တွေကို လျစ်လျူရှုနေခြင်းဟာ အမှန်တကယ်စိမ်းသက်နေသလို တစ်ခါတလေ စိတ်ဒဏ်ရာဖြစ်သွားတတ်ပါတယ်။ မတော်မလျော် နာမ်စားများဟာ အပြစ်ကင်းသယောင်ယောင်ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပေမယ့် ပြောဆိုသူသည်လည်း သက်သက်သာသာမရှိသလို အခြားသူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို သုံးနှုန်းမပြောခင်မှာပဲ တန်ဖိုးမဲ့သလိုဖြစ်နေပါတယ်။ တစ်ဖက်လှည့်ပြောရရင် တစ်စုံတစ်ယောက်အပေါ် မှန်တယ်လို့ထင်မြင်ယူဆကြည့်မြင်ပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံ ဒုက္ခတွေ့စေတဲ့(သူတို့အတွက်) နာမ်စား စကားလုံးပုံစံတစ်ခုပါ။
‘အမြင်လေးတစ်ခုပါပဲ’ ဆိုသကဲ့သို့ သူတို့သဘောမကျ သဘောမတူတဲ့ ဝေါဟာရ ဒါမှမဟုတ် စကားရပ်ဖြင့် သုံးနှုန်းညွှန်းဆိုခြင်းဟာ တစ်နည်းဆိုသော် သံသယ၊ အတွေး သို့မဟုတ် စိတ်အကြံစောင်းပါးရိပ်ခြေကို ဖျက်စီးစေတတ်သောအင်အားတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
တစ်ယောက်ယောက်ကို ‘အရင်ကယောက်ျားတစ်ယောက်’ ဒါမှမဟုတ် ‘ယောက်ျားလေးအဖြစ်မွေးလာသူတစ်ယောက်’ လို့ တံဆိပ်ကပ်ပြ တာမျိုးက အဓိပ္ပာယ်မဲ့လွန်းပါတယ်။ ရေရှည်မသုံးစွဲခဲ့တဲ့ ဟိုယခင်ကအမည်ကို စာဖတ်သူက ထပ်တလဲလဲသုံးစွဲပြောဆိုနေချိန်ဟာ စာဖတ်သူ စိတ်အခြေအနေ သက်သောင့်သက်သာဖြစ်ဖို့အတွက်ကြည့်တတ်တဲ့ အထိမ်းအမှတ်သင်္ကေတပြသနေခြင်းမည်သလို ရည်စူးပြီးသုံးနှုန်းပြောဆိုလျှင်တော့ အရိုင်းအစိုင်းလုံးလုံးြဖြစ်နိုင်တာပါ။
Steve Bien-Aimé ရဲ့ Conscious Style Guide ပါဆောင်းပါးတစ်စောင်မှာတော့ “ကွဲပြားခြားနားသောအခြားသူအပေါ် ဘုံသဘောသုံး ဘာသာစကား၊ အသုံးအနှုန်းများဖြင့် အထင်သေးစွာဆက်ဆံခြင်းမပြုသင့်” လို့ရေးသားဖော်ပြပါရှိပါတယ်။ ဒီတော့ တရားဥပဒေအရ အသိအမှတ်ပြု၊ အကျုံးဝင်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ စကားလုံးတွေကို ဘာကြောင့်အသုံးမပြုရမှာလဲ။
စာရေးသူ ကျွန်တော်သည်လည်း သဘောမတူနိုင်ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ဖြစ်တည်မှုကို ဖော်ပြနိုင်တဲ့အစွမ်းအရှိဆုံး ကိရိယာက ကျွန်တော် တို့ရဲ့ စကားလုံးတွေပဲမဟုတ်လား။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ ပြောဆိုရေးသားဖော်ပြမယ့် စာတွေပေါ်က စကားလုံးတွေကိုလည်း နားကျည်းခံပြင်းစေမယ့်၊ ပစ်ပယ်ရာရောက်မယ့်အရေးကိစ္စတွေကို နှံ့အောင်ကြည့်ရင်း သို့မဟုတ် အခြားသောလူပုဂ္ဂိုလ်များရဲ့ အတွေ့ အကြုံများအပေါ် အားအင်ချည့်နဲ့စေမယ့်အရာများကို ဂရုတစိုက်ထားပြီး သုံးနှုန်းဖော်ပြရေးသားကြပါ။ လိင်ဝိသေသ (gender) နဲ့ လိင်(sex) နှစ်ခုကြား ကွာဟစေတဲ့ ‘သူ ၊ သူမ (he or she)’လို့ပိုင်းခြား ခွဲခြားသုံးမယ့်အစား ‘သူတို့(they)’ လို့သုံးစွဲကြည့်ပါလား။
#ကျားဖြစ်ခြင်း မဖြစ်ခြင်းဆိုတဲ့ လိင်ဝိသေသဆိုတာ ဘာပါလိမ့် (What is gender, anyway?)
လိင်ဝိသေသ(gender) နဲ့ လိင်(sex) တို့ဟာ ကွဲထွက်နေတဲ့ကိစ္စရပ်များပါ။ လိင် (sex) ဆိုတာက လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ ခရိုမိုဇုမ်း (chromosomes)၊ ဟော်မုန်း(hormones)နဲ့ ကိုယ်လက်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း(organs)များ ပါဝင်နေသော ဇီဝဗေဒ(biology)ကို ညွှန်းဆိုတဲ့ စကားလုံးတစ်လုံးဖြစ်ပါတယ်။
လိင်ဝိသေသ သို့မဟုတ် လိင်ဝိသေသအထောက်အထား(gender or gender identity) ဆိုတာ အမျိုးသားတစ်ယောက်၊ အမျိုးသမီး တစ်ယောက်၊ ဒွိလိင် ဒါမှမဟုတ် အခြားသော လိင်ဝိသေသပေါင်းစုံဖြစ်နေခြင်းရဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ်ဦးတစ်ယောက် ချင်းစီရဲ့ ယောကျ်ားဆန်မှု (maleness) သို့မဟုတ် မိန်းမဆန်မှု(femaleness) အပေါ်မှာ မူတည်ပြီး သူတို့ပတ်ဝန်းကျင် လူမှုအဝန်း အဝိုင်းကထားတဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေလည်း ကျားမရေးရာ လိင်ဝိသေသမှာပါဝင်နေတာပါ။ အဲသလိုပဲ ထင်မြင်သမုတ်ပြီး မျှော်လင့်ထားတာတွေက အရိုးစွဲလာနိုင်လို့ ဘယ်အချိန်မှာ ဘယ်လိုအားပေးကူညီရမလဲဆိုတာတောင် ကျွန်တော်တို့ သိလာနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။
ကျားမရေးရာ လိင်ဝိသေဟာ အချိန်နဲ့ ယဉ်ကျေးမှုများကိုကျော်လွန်ပြီး ပြောင်းလဲမှုဖြစ်ပေါ်ပါတယ်။ ဟိုးယခင်က (တကယ်တော့ သိပ်မကြာသေးခင်ကာလ) အမျိုးသမီးများ ဘောင်းဘီရှည်ဝတ်ခြင်းအား လူမှုရေးအရကို လက်မခံနိုင်သော အချိန်တစ်ချိန်ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲ့အကြောင်းအရာကို ကျွန်တော်တို့အများစု အခုအချိန်ပြည်ကြည့်ပါက သည်ယဉ်ကျေးမှုအရံအတားက ဘာကြောင့်ရှည်ကြာရပါလိမ့်လို့ သိချင်မိတယ်။
ကျွန်တော်တို့တွေဟာ အမျိုးသမီးများ အဝတ်အစားဝတ်ဆင်မှုကဏ္ဍအကြား အပြောင်းအလဲတစ်ရပ်အပေါ် ခြားနားကွာဟမှုဖန်တီးခဲ့ သလိုမျိုး(Gender ထုတ်ဖော်ပြသမှုဖြစ်သည့်) ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ခံယူနေထိုင်သူ Trans အများစုရဲ့ အတွေ့အကြုံနဲ့ခံစားချက်ကို လှစ်ဟပြနိုင်သော ခိုင်မာဖြစ်တည်မှုဘာသာစကားမှာ ကွဲပြားကွာဟနေခြင်းအား လေ့လာဆန်းစစ်ဖို့လိုနေပါတယ်။
#ပြောဆိုသုံးနှုန်းတဲ့ နာမ်စားကို သတိထားရင်း လိင်ဝိသေသမှားယွင်းညွှန်းဆိုခြင်းအားရှောင်ကြဉ်ပါ (Mind your pronouns and avoid misgendering)
စကားလုံးသေးသေးလေးတစ်လုံး၊ နာမ်စားတစ်ခုဆိုသော်ငြား အဆိုပါစကားလုံးနဲ့ နာမ်စားဟာ အထောက်အထားသဘောဖြစ်လာရင် တော့ အဓိပ္ပာယ်အများအပြားကို ဆုပ်ကိုင်ထားပါတယ်။ သူ၊ သူမ၊ သူတို့ (She, He, They) ဆိုတာတွေဟာ သဒ္ဒါအသုံးအနှုန်းသက် သက်တစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး။ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို ညွှန်းဆိုသော်လည်း ကျွန်တော်တို့တွေဟာ ‘သူတို့(they)’ ဆိုတဲ့ နာမ်စားကိုပဲ သုံးစွဲပါတယ်။ အပေါ်က ရေးသားခဲ့သော မိတ်ဆက်ညွှန်းဆိုမှုများမှာလည်း ကျွန်တော်ဟာ ‘သူတို့’လို့ပဲ လေးကြိမ်လောက်သုံးစွဲ ရေးသားခဲ့တာပါ။
တကယ်လို့စာဖတ်သူဟာ မရင်းနီးမသိသေးသူလူသစ်တစ်ယောက်နဲ့ တွေ့ဆုံကြုံဖြစ်ချိန် သူတို့ဘယ်လိုနာမ်စားသုံးစွဲပြောဆိုကြလည်း မရှင်းလင်းမသိမြင်ပါက မေးမြန်းပါ။ သည်လူမှုအဝန်းအဝိုင်းတစ်ခုမှာ အဲသလိုမေးမြန်းပြောဆိုခေါ်ဝေါ်တဲ့အလေ့ဟာ သဘာဝတစ်ခုလို ဖြစ်လာပါတယ်။ ဥပမာ ‘နေကောင်းလား’ လို့ရိုးသားစွာမေးမြန်းခြင်းဟာ ခင်ဗျားအတွက် နေသားမကျဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်ကို အဆင်ချောအောင် ကျွန်တော်ကူညီမယ်ဆိုတဲ့ အထာဖြစ်ပါတယ်။ နာမူနာပြောပြရမယ်ဆိုရင် ‘ဟေး…ညီဇော်၊ ခင်ဗျားကို ဘယ်လိုခေါ်ရင် ပိုသဘောကျလဲဗျ၊ ဘယ်နာမ်စားကို ခင်ဗျားအသုံးပြုလဲ’ လို့အစပျိုးရင် ကျေနပ်စေလောက်တယ်။
ဒါကြောင့် သူတို့အတွက်နာမ်စားကို သိခွင့်ပေးထားတဲ့ တစ်စုံတစ်ယောက်နဲ့ စကားပြောဆိုဆက်ဆံရင် တဖက်လူဟာ သူ၊ သူမ၊ သူတို့ ဒါမှမဟုတ် တစ်စုံတစ်ခုဖြစ်သော်မှ ၎င်းတို့ကိုလက်ခံလိုက်ပါလို့။ နာမ်စားကို မှားယွင်းသုံးစွဲခြင်း(or misgendering)ဟာ စာဖတ်သူ ပြုလုပ်စွမ်းဆောင်တာထက်ပိုကောင်းသာလွန်တဲ့ တစ်စုံတစ်ယောက်အပေါ် မယုံကြည်တဲ့ နမိတ်လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ တမင်ရည်စူးပြီး အနှောင့်အယှက်ပြုတိုက်ခိုက်တဲ့ ပုံစံတစ်မျိုးဖြစ်နိုင်တာပါ။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ‘အခု မိုက်ကယ်လို့ခေါ်တဲ့ သူမဟာ အရင်တုန်းက မိန်းမတစ်ယောက်လေ’
သည်လိုလေးပြော - ‘အဲဒါ အံ့အားသင့်စရာအကြောင်းတွေ အများကြီးပြောပြတဲ့ မိုက်ကယ်လေ။ ခင်ဗျား သူ့ကို တစ်ကြိမ်ကြိမ်လောက် တွေ့ဆုံသင့်တယ်’
#သူတို့ရဲ့ သွင်ပြင်လက္ခဏာကိုလေးစားပြီး ဘဝဟောင်းကနာမည်ကို ရှောင်ကြဉ်ပါ (Respect their identity and refrain from deadnaming)
ကံမကောင်းအကြောင်းမလှစွာနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လို ခံယူနေထိုင်သူ Trans တွေဟာ သူတို့ခေါ်ဆိုစေချင်တဲ့ အမည်အစား (အများ အတည်ပြုချက်နဲ့ဆန့်ကျင်ပြီး) ရည်ညွှန်းမှည့်ဆိုခြင်းခံရဆဲဖြစ်ပါတယ်။ Trans အများစုဟာ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ ပြောင်းလဲ ဝတ်ဆင်နေထိုင်ခြင်းမပြုခင်မှာ သူတို့ကို မှည့်ခေါ်ထားတဲ့ အမည်ရှိပါတယ်။ ဥပမာ - ဝေယံဦးဆိုတာ မှတ်ပုံတင်ထဲက နာမည်ဖြစ်ပြီး တော့ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လို့ခံယူနေထိုင်ချိန်မှာတော့ သူတို့အမည်နာမကို ဝေေ၀ စသည်ဖြင့် ပြောင်းလဲခေါ်ဝေါ်စေလိုတယ်။ ဒါကိုပဲ သူ့ရဲ့ ပြောင်းလဲသွားတဲ့ လိင်စိတ်ခံယူမှု (လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဝိသေသအပြောင်းအလဲကြောင့် အသစ် ဖြစ်တည်လာတဲ့ ကျား/မ) ပေါ်မူ တည်ပြီး ခေါ်စေလိုတဲ့ ဝေေ၀ဆိုတာကို မခေါ်ဘဲ ယခင်နာမည်ရင်း ကိုဝေယံဦးလို့ ကိုတပ်ခေါ်တာမျိုးကို သဘာဝနဲ့ဆန့်ကျင်၍ အမည် ခေါ်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ဘဝဟောင်းက နာမည်(deadnaming)ကိုညွှန်းဆိုခြင်းလို့သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ သည်လိုညွှန်းဆိုခေါ်ဝေါ်ခြင်း ဟာ မလေးစားရာ ရောက်သလိုမို့ ခပ်ရိုးရိုး ‘ဘယ်လိုအခေါ်ခံရတာ သဘောကျသလဲဟင်?’ မေးခွန်းမျိုးသုံးမေးမြန်းကာ အလွယ်တကူေရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါရဲ့။
Trans တွေဟာ သူတို့ရဲ့အမည်ကို ခံစားချက်၊စွမ်းအင်၊ အချိန်အတိုင်းအတာများစွာ ပုံအောပြီးတည်ဆောက်ထားတာမို့ တပါးသူရဲ့ လေးစားသမှုခံယူထိုက်ပါတယ်။ ဘယ်လိုအချိန်အခါမျိုးပဲဖြစ်ပါစေ အခြားအမည်ကိုသုံးစွဲခြင်းဟာ အနှောင့်အယှက်ပြု ထိခိုက်နစ်နာ စေတတ်တာကြောင့် တတ်နိုင်သမျှတော့ေရှောင်ကြဉ်သင့်တယ်။
ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လို့ခံယူနေထိုင်သူတစ်ဦးရဲ့ လိင်ဝိသေသရာဇဝင်နဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတည်ဆောက်ပုံ ခန္ဓာဗေဒ(anatomy) အကျဉ်းချုပ် တစ်ရပ်ဟာ များသောအားဖြင့် အကုန်အစင် မဆက်စပ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် လူတစ်ယောက်အကြောင်းကို ပြောဆိုကြချိန် ဒါမှမဟုတ် လူတစ်ယောက်နဲ့ စကားပြောဆိုချိန်မှာ စပ်စုလိုစိတ်ကိုရှေ့တန်းမတင်မိအောင် သတိထားရပါမယ်။ ဘာအကြောင်းကြောင့် စာဖတ်သူကို လာတွေ့ရသလဲဆိုတဲ့ အကြောင်းအရာနဲ့ဆက်စပ်သော ခေါင်းစဉ်အပေါ်သာ အာရုံစိုက်ပါ။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ‘မွေးအမည် Jessica Brown ဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာ Cyril Brown ဟာ ကင်ဆာရောဂါကုသရေးခရီးစဉ်မှာ အချက်အချာ ဖြစ်တဲ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်မှတ်တိုင်တစ်ခုစိုက်ထူလိုက်ပါတယ်’
သည်လိုလေးပြော - ‘အံ့သြဖို့ကောင်းလှသော သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာ Cyril Brown ကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ အခု ကျွန်တေ်ာတို့တွေဟာ ကင်ဆာရောဂါကုသရေးအတွက် ပိုမိုနီးကပ်တဲ့ခြေလှမ်းတစ်ရပ်လှမ်းလိုက်ပါပြီ’
#သိချင်စိတ်ပြင်းပြခြင်းကို သီးခြားချုပ်ထိန်းပါ (Be appropriate and rein in your curiosity)
သိချင်စိတ်ပြင်းပြခြင်းဟာ ကျိုးကြောင်းညီညွတ်သော ခံစားချက်တစ်ခုပါ။ ဒါပေမယ့် စာဖတ်သူရဲ့လုပ်ငန်းတာဝန်မဟုတ်သယောင် ခေတ္တ ထားသင့်တယ်။ ထို့အတူ သိချင်စိတ်ပြင်းပြင်ခြင်းဟာ Trans လူများစွာအား အရိုအသေတန်သော ခံစားချက်ဖြစ်နေတတ်တယ်ဗျ။ လူတစ်ယောက် ရဲ့ လိင်ဝိသေသ၊ ကိုယ်ကာယ နဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တည်ဆောက်ပုံအကြောင်း အသေးစိတ် စူးစမ်းလိုစိတ်ရှိစဉ်မှာ စာဖတ်သူ အတွက် သည်လိုသတင်းအချက်အလက်ကို အလိုအလျောက်သိပိုင်ရပိုင်ခွင့်တစ်ရပ် ခင်ဗျားမှာရှိမနေဘူးဆိုတာ နားလည်ရပါမယ်။ တစ်ခါမှ ကျေးဇူးခံကျေးဇူးစားမဖြစ်ဖူးတဲ့ သူတို့ကို ခင်ဗျားရဲ့အတိတ်ဘဝအကြောင်း ဘာကြောင့်ရှင်းပြပြောပြရမှာလဲဆိုတဲ့ သဘော သဘာဝအတိုင်းပေါ့ဗျာ။
အခြားသောလူပုဂ္ဂိုလ်နဲ့တွေ့ဆုံချိန်မယ် သူတို့ရဲ့ လိင်အင်္ဂါများရဲ့အခြေအနေ သို့မဟုတ် သူတို့ရဲ့ ဆေးဝါးကုသခြင်း/ခွဲစိတ်ကုသခြင်း အခြေအနေအသေးစိတ်အကြောင်း စာဖတ်သူကမေးမြန်းစုံစမ်းဖို့မလိုဘူးနော်။ သည်တကိုယ်ရေကျန်းမာရေးသတင်းအချက်အလက်က ပုဂ္ဂလိက သီးသန့်ဆန်တဲ့အကြောင်းအရာပါ။ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ခံယူနေထိုင်သူ Trans ဖြစ်တာနဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ လွတ်လပ်ခွင့် ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့် မရှိတော့ဘူးလို့ မဆိုလိုဘူးဗျ။
သူတို့ရဲ့ဘဝအတွေ့အကြုံတွေကို ပိုမိုနားလည်လိုပါက စာဖတ်သူကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သုတေသနပြုဖို့ ကွဲပြားခြားနားတဲ့ ရွေးချယ်စရာ တွေ ရနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်တော် ကျွန်မဟာ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ခံယူနေထိုင်သူ (Transgender) ပါ၊ လိင်ဝိသေသသတ်မှတ်ချက် မထားသူ (nonbinary)ပါ၊ ဒါမှမဟုတ် လိင်ဝိသေသကွဲပြားမှုမရှိသေးသူ (gender nonconforming)ပါလို့ ဖော်ထုတ်ဝန်ခံထားသူများရှိ နေပြီးသား။ သို့သော်လည်း စာဖတ်သူကို ခွင့်ပြုချက်မပေးတဲ့ သူတို့ရဲ့ဆေးအကူအညီယူပြောင်းလဲခြင်းခရီးစဉ်အကြောင်းလို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ဆန်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကို မမေးပါနဲ့။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ‘ဒါဆို ခင်ဗျားက လုပ်ပြီးပြီလား…ကျွန်တော်ဘာမေးမယ်မှန်းသိတယ်မဟုတ်လား….ခွဲစိတ်တာမျိုးလေ’
သည်လိုလေးပြော - ‘ ဟေး….သည်တစ်ပတ်ရုံးပိတ်ရက် ခင်ဗျားဘာလုပ်ဖို့ရှိလဲဗျ’
#လိင်ဝိသေသပေါင်းစုံပါဝင်မှုကိုသတိပြုပါ(Be mindful of gender inclusivity)
ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုတစ်ခုမှာ လိင်ဝိသေသအထောက်အထားနဲ့ လိင်ဝိသေသထုတ်ဖော်ပြသမှုအားလုံး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိဖို့ဆိုရင် လိင်ဝိသေသပေါင်းစုံပါဝင်နေဖို့လိုပါတယ်။
ဥပမာအားဖြင့် ဆောင်းပါးတစ်စောင်ဟာ အမျိုးသမီးတွေထိုင်နေတဲ့စားပွဲမှာတော့ ‘အမျိုးသမီးများ’ ဆိုတဲ့စကားလုံးကို သူတို့ ဖတ်မိကြ တယ်ဆိုပါစို့။ ‘ကိုယ်ဝန်ဆောင်နိုင်သော လူပုဂ္ဂိုလ်များ’လို့ အဓိပ္ပာယ်ကောက်လို့ရကြောင်း သူတို့သဘောပေါက်ပြီးသား ဖြစ်နိုင်တဲ့ကိစ္စပါ။ သို့သော် ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ခံယူနေထိုင်သူ အမျိုးသားများ (Transgender men) အတွက်ကျတော့ ရာသီသွေးလာခြင်း (menstruation) နဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း (pregnancy) ကိစ္စတွေဟာ သူတို့အတွေ့အကြုံအရ အလွန်တရာ အာရုံစိုက်နေရသေးသော အရေးကိစ္စများ ဖြစ်နေပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နိုင်စွမ်းသော သားအိမ်ပါတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်အုပ်စုတစ်ခုလုံးကို ‘အမျိုးသမီး’လို့ ဖွဲ့ဆိုသရုပ်ဖော် မည်ဆိုပါလျှင် အချို့သော Trans အမျိုးသားများရဲ့ အတွေ့အကြုံအား ဖယ်ထားစဉ်းစားဖို့လိုပါမယ်။
‘အမှန်တကယ်’ ၊ ‘ ထုံးစံအတိုင်းဖြစ်သော’ နဲ့ ‘ပုံမှန်ဖြစ်သော’ စကားလုံးများကဲ့သို့ပဲ ဘေးဖယ်နေရတာပါ။ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ခံယူ နေထိုင်သူ အမျိုးသမီး (Trans women) နဲ့ ‘အမှန်တကယ်’ အမျိုးသမီးတစ်ယောက် (so-called ‘real’ women)ကို သူတို့ သက်သေ သကာယအရ ရှေ့ဆက်နှိုင်းယှဉ်ဦးမယ်ဆိုရင်တော့ မမှန်နိုင်တဲ့ အတွေးအခေါ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ လိင်ဝိသေသဆိုတာ ဇီဝဗေဒနဲ့ သက်ဆိုင်နေသောအကြောင်းအရာပါခင်ဗျ။
ရှင်းလင်းတိကျသော သရုပ်ဖော်ဘာသာစကားကို လိင်ဝိသေသ တစ်ခုဆိုတာထက်ပိုအောင် အသုံးပြုပါ။ ပိုမိုရှင်းလင်း မြင်သာဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ‘အမျိုးသမီးနဲ့ Trans အမျိုးသမီးဦးရေတွေက အတော်များလာတာပဲ’
သည်လိုလေးပြော - ‘အမျိုးသမီးအကုန်လုံးဆိုရင်တော့ မှတ်တမ်းတင်အရေအတွက်ပမာဏတစ်ခုအထိရောက်လာတာပါလား’
#စကားမပြောခင် နှစ်ခါပြန်စဉ်းစား (Think twice about your words)
ကိုယ်နဲ့စကားပြောနေတဲ့ အခြားတစ်ယောက်ဆိုတာ လူသားတစ်ယောက်ဖြစ်ကြောင်း သတိထားပါ။ ပြောဖို့ ပါးစပ်ဟလိုက်တာနဲ့ ဘယ်လို စကားလုံးတွေက၊ ဘယ်လိုအကြောင်းအရာက အသုံးဝင်မဝင်၊ သူတို့ရဲ့ လူဖြစ်တည်မှုကို သေးသိမ်အောင်လုပ်မိမလား ဒါမှမဟုတ် စာဖတ်သူ တွေ့ကြုံဖူးတဲ့ သက်သောင့်သက်သာမဖြစ်သော ရလဒ်များအရ အသေးစိတ်ယှဉ်တွဲတွေးတောဖို့အရင်လုပ်သင့်ပါတယ်။
ဥပမာ - တွေ့မြင်စကားပြောမယ့်လူတစ်ယောက်အပေါ် စာဖတ်သူက ဘယ်လိုတွေးထင်မိသလဲဆိုတာကလည်း အရေးပါတဲ့ သိမြင်မှု တစ်ခုပါ။ Trans လူမှုအဝန်းအဝိုင်းမှာပါဝင်တဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လိုခံယူနေထိုင်သူ ‘Transgender’ များရဲ့ လူဖြစ်တည်မှုကို လျစ်လျူရှုရာရောက်နေတဲ့သဘောမျိုးပေါ့နော်။ ‘သည်လူက လူမည်းတစ်ယောက်လေ’ လိုစကားမျိုး မပြောဆိုသင့်ဘူးဗျ။
သူတို့ဟာ လူတွေဖြစ်တယ်။ Transgender တစ်ယောက်ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာက လူဖြစ်ခြင်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်သာဖြစ်ပါတယ်။ ‘ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ ခံယူနေထိုင်သူများ (transgender people)’ နဲ့ ‘ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ ခံယူနေထိုင်သူလှုမှုအဝန်းအဝိုင်း (the transgender community)’ စကားသုံးများက ပိုပြီးသင့်လျော်တာပေါ့လေ။ ထိုနည်းတူစွာပဲ Trans လူအများစုဟာ ‘ဆန့်ကျင်ဘက် လိင်လို ခံယူနေထိုင်ခဲ့သူ (transgendered)’ စကားလုံးအသုံးလိုမျိုး ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်ကဲ့သို့ (trans-ness) ဆန်ဆန်စကားသုံးတွေဟာ သူတို့အပေါ် တစ်စုံတရာဖြစ်ပျက်တော့မယ်ဆိုတဲ့ ခံစားချက်မျိုးပေးသယောင်မို့ သိပ်မကြိုက်ကြပါဘူး။
စကားလုံးအသစ် ဒါမှမဟုတ် အတိုချုံးနည်းလမ်းများနဲ့ Trans လူစုကို သတ်မှတ်ခေါ်တွင်တာထက် Trans လူစုလို့ပဲသူတို့ကိုခေါ်လိုက်ပါ။ သည်နည်းလမ်းဟာ ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက် ထိပါးသော အစွန်းကွက် မတော်တဆဖြစ်စေခြင်းအားေရှောင်ကြည်နိုင်ပါတယ်။
တစ်စုံတစ်ယောက်ကို စကားလုံး၊ စကားရပ်အရ သို့မဟုတ် ရမ်းသန်းပြီး သတ်မှတ်ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သော်ငြား လူတိုင်းလိုလိုအပေါ် သူတို့ ရဲ့ လိင်ဝိသေသအား တံဆိပ်ကပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မဆိုလိုကြောင်းမှတ်ထားရပါမယ်။ စာဖတ်သူတွေ့ဆုံဖူးလိမ့်မည်ဖြစ်သော အခြား Trans လူများစုအတွက် အဆိုပါ စကားရပ်က အသုံးပြုလို့အဆင်ပြေအောင် မလုပ်ပေးနိုင်ပါဘူး။
နောက်ပြီး ဖြစ်စဉ်အများစုအရ Trans ဖြစ်နေခြင်းသည် လူပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ အပြန်အလှန်သက်ရောက်မှုရှိနေခြင်းမှာ စက်ဆက်နှီးနွယ်တာ မရှိပါဘူး။ နည်းနည်းလောက်ပြောရရင်တော့ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ခွဲစိတ်ပြောင်းလဲခြင်းမပြုခင် (pre-op)နဲ့ ခွဲစိတ်ကုသပြီးနောက် (post-op) အခြေအနေရယ် သူတို့အကူးအပြောင်းစတင်ခဲ့တဲ့ကာလ ဘယ်လောက်ကြာခဲ့တယ်ဆိုတာရယ်လို အကြောင်းများကို မလွှဲမရှောင် သာမေးမြန်းဖို့ မဆီလျော်တာမျိုးပေါ့။ သူတို့ Trans ဖြစ်နေတာနဲ့ပဲ လူပတ်ဝန်းကျင်ကမေးမြန်းသမျှ ပြောသမျှ တုန့်ပြန်ဖြေကြားရမယ့် တာဝန်မရှိတာပါ။
စာဖတ်သူအနေဖြင့် မွေးရာပါလိင်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းရယ် လိင်ဝိသေသရယ်ထပ်တူကျနေသောသူများ (Cisgender Person)နဲ့ မိတ်ဆက် စကားပြောဆိုကြချိန်မယ် သူတို့ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်းမပြောသကဲ့သို့ Trans လူစုနဲ့ပြောဆိုဆက်ဆံချိန်မှာလဲ အလားတူ ချေငံပြီး ရိုသေ လေးစားဖို့ စိတ်ထားလေးကို ဆွဲဆန့်ပါ။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ‘ငါတို့ မနေ့ညက Transgender တစ်ယောက်နဲ့ ဘားမှာဆုံခဲ့သေးတယ်’
သည်လိုလေးပြော - ‘ငါတို့ မနေ့ညက အတော်အကကောင်းတဲ့သူတစ်ယောက်နဲ့ ဘားမှာဆုံခဲ့သေးတယ်’
#လူတိုင်းအမှားနဲ့မကင်းသော်လည်း အမှားနည်းအောင်နေပါ (Mistakes are part of being human, but change is the best part of being human, too)
မှားယွင်းမှုအသစ်တွေကို ငုပ်လျှိုးဖြတ်သန်းဖို့ဆိုတာ အခက်အခဲဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ လမ်းညွှန်ချက်များက အကူ အညီ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သို့သော် လမ်းညွှန်ချက်ဆိုတာ လမ်းညွှန်ချက်ပါပဲ။ လူများဟာ မတူကွဲပြားခြားနားကြတယ်လေ။ အရွယ်အစားတစ်ခုဟာ အရာအားလုံးနဲ့ အံဝင်ဂွင်ကျဘယ်တော့မှ မဖြစ်ဘူးမဟုတ်လား။ အထူးသဖြင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ညွှန်းဆိုကိုးကား ဖို့ဖြစ်လာချိန်ဆိုရင်ပေါ့။
ခြောက်ပစ်ကင်းသဲလဲစင်မဖြစ်တဲ့ လူသားများဟာ အချို့သောကဏ္ဍမှာ ပြောင်းဆန်အောင်လုပ်မိမှာတော့ သေချာတယ်။ ကောင်းမွန်သော ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ပြုလုပ်သော်ငြား မလျော်ကန်သောရလဒ်တွေဖြစ်လာတာမျိုးပေါ့ဗျာ။
အလေးအမြတ်ပြု ရိုသေလေးစားသမှုပြုတယ်ဆိုတဲ့ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ခံစားချက်ဟာ အခြားတစ်ယောက် ခံစားမိတဲ့ လေးစားသမှု ပြုတာပဲ ဆိုတဲ့ စိတ်အခြေအနေနဲ့ ကွာခြားကောင်းကွာခြားနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ စာဖတ်သူမိတ်ဆွေက မရည်ရွယ်ဘဲ အမှားဖြစ်သွား ရင် ယဉ်ကျေးစွာပဲ ကိုယ့်အမှားကို မှန်အောင်လုပ်ပြီး ရှေ့ဆက်သင့်တာပေါ့။ သတိထားဖို့ အရေးအပါဆုံးအစိတ်အပိုင်းကတော အခြားသူ ရဲ့ခံစားမှုကို အာရုံစိုက်ဖို့ပါ။ မိတ်ဆွေရဲ့ကိုယ်ပိုင်ခံစားချက်အပေါ် အလေးထားဖို့မဟုတ်ပါဘူး။
သည်လိုမပြောနဲ့ - ဆောရီးဗျာ….ခင်ဗျားကို Justine လို့သိခဲ့တာကြာလှပြီဆိုတော့ Jimmy လို့ခေါ်ဖို့ ကျုပ်အတွက်ခက်နေတာ။ ဘယ်လိုလုပ်ရမှန်းတောင် ကျုပ်မသိတော့ဘူး။
သည်လိုလေးပြော - ဟေး…ဆောရီး Jimmy ၊ လာမည့်သောကြာနေ့ကျရင် ကျုပ်တို့နဲ့ ညစာလိုက်စားချင်မလားလို့။
တစ်စုံတစ်ယောက်ဟာ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လိုခံယူနေထိုင်သူ Trans တစ်ယောက်လို့ စာဖတ်သူထင်မိပါက မမေးပါနဲ့။ အဲဒါအဓိက မကျပါဘူး။ သူတို့အကြောင်းတွေကို စာဖတ်သူနဲ့မျှဝေရတာ သက်သောင့်သက်သာရှိတယ်လို့ ခံစားလာရချိန်၊ ဆက်စပ်နှီးနွယ်မှုပို လာချိန်ဆိုရင် သူတို့ကိုယ်တိုင်ေြပြောပြလာပါလိမ့်မယ်။
တစ်စုံတစ်ယောက်က Trans တစ်ယောက် သို့မဟုတ် လိင်ဝိသေသသတ်မှတ်ချက်မထားသူ nonbinary တစ်ယောက် ဒါမှမဟုတ် ဘယ်လိုမှန်း စာဖတ်သူသေချာမထင်မြင်တတ်ရင် သူတို့ကိုဘယ်လိုရည်ညွှန်းရမလဲမေးမြန်းခြင်းဟာ နာကျင်မှုပေးရာမရောက်ပါဘူး။ သူတို့ရဲ့ဖြစ်တည်မှုကိုအတည်ပြုလိုစိတ်ရှိစွာ ဂရုပြု လေးစားမှုကိုပြပြီး မေးမြန်းမယ်ရပါမယ်။
မလုပ်နဲ့ (Don’ts)
တစ်စုံတစ်ယောက်ကတော့ သည်လိုရည်ညွှန်းပြောဆိုရင်ကြိုက်မှာပဲလို့ သိသယောင်ဟန်ဆောင်မှုမလုပ်ပါနဲ့။
လူတစ်ယောက် ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ဒါမှမဟုတ် ပိုင်ဆိုင်မယ့် ဘယ်လိုလိင်အင်္ဂါနှင့်ဆိုင်တဲ့အကြောင်းကိုမှ မမေးနဲ့။ အထူးသဖြင့် အဆိုပါလူကို စာဖတ်သူက ဘယ်လိုရည်ညွှန်းပြောဆိုလိမ့်မယ်ဆိုတာ ဆုံးဖြတ်ခြင်းပြုဖို့ ကိုယ်စားလှယ်လွှဲခြင်းမခံရသည်အထိပေါ့။
တစ်စုံတစ်ယောက်ရဲ့ ဦးစားပေးမှုအား စာဖတ်သူအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မယ့်အရာတွေကိုအခြေပြုပြီး ချုံ့ခြင်းချဲ့ကားခြင်းမပြုရပါ။
လူတစ်ယောက်ရဲ့ ယခင်က လိင်ဝိသေသအထောက်အထားပေါ်မူတည်ပြီး ထင်ရှားစေအောင်မလုပ်နဲ့။ သည်လိုလုပ်ရပ်က ဘဝဟောင်း နာမည်သုံးခြင်းလို့ခေါ်တယ်။ ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လို့ခံယူနေထိုင်သူများကို မခန့် မလေးစားရာပြသည့် ပုံစံတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ် ယောက်ရဲ့ အတိတ်ဖြစ်ရပ်ကို ဘယ်လိုရည်ညွှန်းရမှန်းမသိပါက သူတို့ကိုမေးပါ။
စာဖတ်သူက လူတစ်ယောက်ရဲ့ ယခင်ကနာမည်နဲ့ မွေးရာပါလိင်ဝိသေသ(gender assignment)အကြောင်းကို လေ့လာဖို့ မဖြစ်နိုင်ခဲ့ဘူးဆိုရင် ဖွင့်ဟထုတ်ဖော်ခြင်း မလုပ်ပါနဲ့။ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်ပဲထိန်းထားပါ။
ထိခိုက်ထိပါးစေသော အသုံးအနှုန်းများကို ပြီးစလွယ်မသုံးပါနဲ့။
ပြုလုပ်ပါ (Do’s)
လူတစ်ယောက်ရဲ့ နာမ်စားနဲ့ ဘယ်လိုရည်ညွှန်းသုံးစွဲရမလဲဆိုတာေလေးစားစွာမေးမြန်းပါ။
လူတစ်ယောက်ရဲ့ ယခုလက်ရှိ လိင်ဝိသေသအထောက်အထားအရပဲ ရည်ညွှန်းပါ။
စာဖတ်သူက နာမည် သို့မဟုတ် နာမ်စားကိုမှားပြီးသုံးစွဲခေါ်ဆိုမိရင် ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်ပဲအလိုက်တသိပြင်ဆင်ပါ။
ဆန့်ကျင်ဘက်လိင်လို့ခံယူနေထိုင်သူ Trans တစ်ယောက်ရဲ့ သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေဆိုပါက ‘အစစ်အမှန်’၊ ‘ပုံမှန်’ နဲ့ ‘သာမန်’ ဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။ ‘တကယ့်မိန်းမအစစ်လိုပဲလှတယ်’ ဆိုတဲ့စကားသုံးအစား ‘သူတို့က မိန်းမလှတစ်ယောက်ပါပဲ’လို့ စာကြောင်းကိုအဆုံးသတ်ရပါမယ်။
စာဖတ်သူက အမှားအယွင်းတွေပြုလုပ်မိနိုင်တယ်ဆိုတာ နားလည်ပါ။ စာဖတ်သူ သုံးစွဲပြောဆိုလိုက်တဲ့ ဘာသာစကားကြောင့် သူတို့ ဘယ်လိုခံစားရပါကြောင်း တုန့်ပြန်ပြောဆိုလာပါက လက်ခံရန်အသင့်ဆိုတာမျိုး အရိပ်လက္ခဏာပြပါ။
အထက်မှာ အသားပေးပြောဆိုခဲ့တဲ့လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ လိင်ဝိသေသအထောက်အထားနဲ့ လိင်ဝိသေသထုတ်ဖော်ပြသချက်များထက် ပိုမိုကြီးကျယ်ပါတယ်။ အဲသည့်အကြောင်းအရာများအပေါ် စာဖတ်သူအနေနဲ့ အထူးတလည်အာရုံစိုက်မနေသင့်ပါ။
Reference: How to Be Human: Talking to People Who Are Transgender or Nonbinary - Written by the Healthline Editorial Team
(Zawgyi)
လူပီသစြာ စကားေျပာဆိုပါ (How to Be Human: Talking to People Who Are Transgender or Nonbinary)
ေခါင္းစဥ္ၾကည့္ျပီး နည္းနည္းမ်ားစိတ္ခုသြားသလားဗ်။ လူဆိုမွေတာ့ လူလိုပဲစကားေျပာမွာေပါ့ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္သိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္မဟုတ္တဲ့ အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားစျမည္ေျပာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္သေဘာရဆက္ဆံေျပာဆိုရတဲ့အခါမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မျဖစ္မေနမို႔ စကားစေျပာရတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းနဲ႔ပဲဆိုဆို စကားေျပာတာ ေျပာတာကိုနားေထာင္ရတာကေတာ့ နိစၥဓူ၀ကိစၥ တစ္ရပ္ျဖစ္ေနျပီ မဟုတ္လား။
သည္ေတာ့ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ စကားေျပာဆိုနားေထာင္ရာမွာ လူသားဆန္ဖို႔ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစား သတိျပဳဖို႔လိုေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ေျပာလိုရင္းျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဖက္လူဟာ လိင္တူပဲၾကိဳက္ၾကိဳက္၊ လိင္ကြဲၾကိဳက္သူပဲဆိုဆို၊ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမၾကိဳက္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ လိင္စိတ္တိမ္းညႊတ္မႈအရ ျဖစ္တည္ေနမႈ ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က အျမင္မၾကည္ျဖစ္ေနစရာ မလိုအပ္ပါဘူး။ သူတို႔နဲ႔ စကားစျမည္ေျပာဆိုၾကရမယ္ဆိုပါက စာဖတ္သူတို႔ ဘယ္လိုမ်ား ေျပာဆို နားေထာင္ၾကမလဲ သိခ်င္မိတယ္။
‘အစိမ္းသက္သက္ စကားစေျပာရမွာလား’လို႔ ရြံ႕ေနတဲ့ စာဖတ္သူတို႔အတြက္ဆိုရင္ ေအာက္မွာဆက္ေရးမယ့္ ေဆာင္းပါးကို ဆက္ဖတ္ေပးပါလို႔ အၾကံဉာဏ္ေပးခ်င္တယ္ဗ်။
#သူတို႔ရဲ႕ က်ားမေရးရာ လိင္၀ိေသသဆိုတာ ေခၚဆိုဖို႔လုပ္ထားျခင္းမဟုတ္ (Their gender isn’t your call to make)
လူအမ်ားစု သေဘာတူညီလက္ခံတဲ့သေဘာသက္ေရာက္တဲ့ အေခၚအေ၀ၚ၊ နာမ္စားမဟုတ္ေသာ ဘာသာစကားအသံုးအႏႈန္းကို သံုးစြဲေျပာဆိုဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ စာဖတ္သူထင္ပါသလား။ အထူးသျဖင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ ခံယူေနထိုင္သူမ်ား (Transgender) နဲ႔ လိင္၀ိေသသ သတ္မွတ္ခ်က္မထားသူမ်ား (Non-binary or Genderqueer) လို အထိအခိုက္မခံ မသိမသာျပိဳလဲလြယ္ေသာလူေတြ အတြက္ဆိုရင္ေကာ ဘယ္လိုစကားလံုးသံုးစြဲၾကမလဲ။
အျခားေသာ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ စံထားသံုးႏႈန္းတဲ့ အေခၚအေ၀ၚေတြကို လ်စ္လ်ဴရႈေနျခင္းဟာ အမွန္တကယ္စိမ္းသက္ေနသလို တစ္ခါတေလ စိတ္ဒဏ္ရာျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ မေတာ္မေလ်ာ္ နာမ္စားမ်ားဟာ အျပစ္ကင္းသေယာင္ေယာင္ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ေျပာဆိုသူသည္လည္း သက္သက္သာသာမရွိသလို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို သံုးႏႈန္းမေျပာခင္မွာပဲ တန္ဖိုးမဲ့သလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ဖက္လွည့္ေျပာရရင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္အေပၚ မွန္တယ္လို႔ထင္ျမင္ယူဆၾကည့္ျမင္ျပီး ခြဲျခားဆက္ဆံ ဒုကၡေတြ႕ေစတဲ့(သူတို႔အတြက္) နာမ္စား စကားလံုးပံုစံတစ္ခုပါ။
‘အျမင္ေလးတစ္ခုပါပဲ’ ဆိုသကဲ့သို႔ သူတို႔သေဘာမက် သေဘာမတူတဲ့ ေ၀ါဟာရ ဒါမွမဟုတ္ စကားရပ္ျဖင့္ သံုးႏႈန္းညႊန္းဆိုျခင္းဟာ တစ္နည္းဆိုေသာ္ သံသယ၊ အေတြး သို႔မဟုတ္ စိတ္အၾကံေစာင္းပါးရိပ္ေျခကို ဖ်က္စီးေစတတ္ေသာအင္အားတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ေယာက္ေယာက္ကို ‘အရင္ကေယာက္်ားတစ္ေယာက္’ ဒါမွမဟုတ္ ‘ေယာက္်ားေလးအျဖစ္ေမြးလာသူတစ္ေယာက္’ လို႔ တံဆိပ္ကပ္ျပ တာမ်ိဳးက အဓိပၸာယ္မဲ့လြန္းပါတယ္။ ေရရွည္မသံုးစြဲခဲ့တဲ့ ဟိုယခင္ကအမည္ကို စာဖတ္သူက ထပ္တလဲလဲသံုးစြဲေျပာဆိုေနခ်ိန္ဟာ စာဖတ္သူ စိတ္အေျခအေန သက္ေသာင့္သက္သာျဖစ္ဖို႔အတြက္ၾကည့္တတ္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္သေကၤတျပသေနျခင္းမည္သလို ရည္စူးျပီးသံုးႏႈန္းေျပာဆိုလွ်င္ေတာ့ အရိုင္းအစိုင္းလံုးလံုးျျဖစ္ႏိုင္တာပါ။
Steve Bien-Aimé ရဲ႕ Conscious Style Guide ပါေဆာင္းပါးတစ္ေစာင္မွာေတာ့ “ကြဲျပားျခားနားေသာအျခားသူအေပၚ ဘံုသေဘာသံုး ဘာသာစကား၊ အသံုးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ အထင္ေသးစြာဆက္ဆံျခင္းမျပဳသင့္” လို႔ေရးသားေဖာ္ျပပါရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ တရားဥပေဒအရ အသိအမွတ္ျပဳ၊ အက်ံဳး၀င္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ စကားလံုးေတြကို ဘာေၾကာင့္အသံုးမျပဳရမွာလဲ။
စာေရးသူ ကၽြန္ေတာ္သည္လည္း သေဘာမတူႏိုင္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျဖစ္တည္မႈကို ေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့အစြမ္းအရွိဆံုး ကိရိယာက ကၽြန္ေတာ္ တို႔ရဲ႕ စကားလံုးေတြပဲမဟုတ္လား။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာဆိုေရးသားေဖာ္ျပမယ့္ စာေတြေပၚက စကားလံုးေတြကိုလည္း နားက်ည္းခံျပင္းေစမယ့္၊ ပစ္ပယ္ရာေရာက္မယ့္အေရးကိစၥေတြကို ႏွံ႕ေအာင္ၾကည့္ရင္း သို႕မဟုတ္ အျခားေသာလူပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ႕ အေတြ႕ အၾကံဳမ်ားအေပၚ အားအင္ခ်ည့္နဲ႔ေစမယ့္အရာမ်ားကို ဂရုတစိုက္ထားျပီး သံုးႏႈန္းေဖာ္ျပေရးသားၾကပါ။ လိင္၀ိေသသ (gender) နဲ႔ လိင္(sex) ႏွစ္ခုၾကား ကြာဟေစတဲ့ ‘သူ ၊ သူမ (he or she)’လို႔ပိုင္းျခား ခြဲျခားသံုးမယ့္အစား ‘သူတို႔(they)’ လို႔သံုးစြဲၾကည့္ပါလား။
#က်ားျဖစ္ျခင္း မျဖစ္ျခင္းဆိုတဲ့ လိင္၀ိေသသဆိုတာ ဘာပါလိမ့္ (What is gender, anyway?)
လိင္၀ိေသသ(gender) နဲ႔ လိင္(sex) တို႔ဟာ ကြဲထြက္ေနတဲ့ကိစၥရပ္မ်ားပါ။ လိင္ (sex) ဆိုတာက လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခရိုမိုဇုမ္း (chromosomes)၊ ေဟာ္မုန္း(hormones)နဲ႔ ကိုယ္လက္အဂၤါအစိတ္အပိုင္း(organs)မ်ား ပါ၀င္ေနေသာ ဇီ၀ေဗဒ(biology)ကို ညႊန္းဆိုတဲ့ စကားလံုးတစ္လံုးျဖစ္ပါတယ္။
လိင္၀ိေသသ သို႕မဟုတ္ လိင္၀ိေသသအေထာက္အထား(gender or gender identity) ဆိုတာ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္၊ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္၊ ဒိြလိင္ ဒါမွမဟုတ္ အျခားေသာ လိင္၀ိေသသေပါင္းစံုျဖစ္ေနျခင္းရဲ႕ အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ခ်င္းစီရဲ႕ ေယာက်္ားဆန္မႈ (maleness) သို႕မဟုတ္ မိန္းမဆန္မႈ(femaleness) အေပၚမွာ မူတည္ျပီး သူတို႔ပတ္၀န္းက်င္ လူမႈအ၀န္း အ၀ိုင္းကထားတဲ့ အခန္းက႑နဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြလည္း က်ားမေရးရာ လိင္၀ိေသသမွာပါ၀င္ေနတာပါ။ အဲသလိုပဲ ထင္ျမင္သမုတ္ျပီး ေမွ်ာ္လင့္ထားတာေတြက အရိုးစြဲလာႏိုင္လို႔ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုအားေပးကူညီရမလဲဆိုတာေတာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိလာႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
က်ားမေရးရာ လိင္၀ိေသဟာ အခ်ိန္နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကိုေက်ာ္လြန္ျပီး ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ေပၚပါတယ္။ ဟိုးယခင္က (တကယ္ေတာ့ သိပ္မၾကာေသးခင္ကာလ) အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေဘာင္းဘီရွည္၀တ္ျခင္းအား လူမႈေရးအရကို လက္မခံႏိုင္ေသာ အခ်ိန္တစ္ခ်ိန္ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲ့အေၾကာင္းအရာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔အမ်ားစု အခုအခ်ိန္ျပည္ၾကည့္ပါက သည္ယဥ္ေက်းမႈအရံအတားက ဘာေၾကာင့္ရွည္ၾကာရပါလိမ့္လို႔ သိခ်င္မိတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အ၀တ္အစား၀တ္ဆင္မႈက႑အၾကား အေျပာင္းအလဲတစ္ရပ္အေပၚ ျခားနားကြာဟမႈဖန္တီးခဲ့ သလိုမ်ိဳး(Gender ထုတ္ေဖာ္ျပသမႈျဖစ္သည့္) ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ခံယူေနထိုင္သူ Trans အမ်ားစုရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႔ခံစားခ်က္ကို လွစ္ဟျပႏိုင္ေသာ ခိုင္မာျဖစ္တည္မႈဘာသာစကားမွာ ကြဲျပားကြာဟေနျခင္းအား ေလ့လာဆန္းစစ္ဖို႔လိုေနပါတယ္။
#ေျပာဆိုသံုးႏႈန္းတဲ့ နာမ္စားကို သတိထားရင္း လိင္၀ိေသသမွားယြင္းညႊန္းဆိုျခင္းအားေရွာင္ၾကဥ္ပါ (Mind your pronouns and avoid misgendering)
စကားလံုးေသးေသးေလးတစ္လံုး၊ နာမ္စားတစ္ခုဆိုေသာ္ျငား အဆိုပါစကားလံုးနဲ႔ နာမ္စားဟာ အေထာက္အထားသေဘာျဖစ္လာရင္ ေတာ့ အဓိပၸာယ္အမ်ားအျပားကို ဆုပ္ကိုင္ထားပါတယ္။ သူ၊ သူမ၊ သူတို႔ (She, He, They) ဆိုတာေတြဟာ သဒၵါအသံုးအႏႈန္းသက္ သက္တစ္ခု မဟုတ္ပါဘူး။ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ညႊန္းဆိုေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြဟာ ‘သူတို႔(they)’ ဆိုတဲ့ နာမ္စားကိုပဲ သံုးစြဲပါတယ္။ အေပၚက ေရးသားခဲ့ေသာ မိတ္ဆက္ညႊန္းဆိုမႈမ်ားမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္ဟာ ‘သူတို႔’လို႔ပဲ ေလးၾကိမ္ေလာက္သံုးစြဲ ေရးသားခဲ့တာပါ။
တကယ္လို႔စာဖတ္သူဟာ မရင္းနီးမသိေသးသူလူသစ္တစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုၾကံဳျဖစ္ခ်ိန္ သူတို႔ဘယ္လိုနာမ္စားသံုးစြဲေျပာဆိုၾကလည္း မရွင္းလင္းမသိျမင္ပါက ေမးျမန္းပါ။ သည္လူမႈအ၀န္းအ၀ိုင္းတစ္ခုမွာ အဲသလိုေမးျမန္းေျပာဆိုေခၚေ၀ၚတဲ့အေလ့ဟာ သဘာ၀တစ္ခုလို ျဖစ္လာပါတယ္။ ဥပမာ ‘ေနေကာင္းလား’ လို႔ရိုးသားစြာေမးျမန္းျခင္းဟာ ခင္ဗ်ားအတြက္ ေနသားမက်ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနတစ္ရပ္ကို အဆင္ေခ်ာေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ကူညီမယ္ဆိုတဲ့ အထာျဖစ္ပါတယ္။ နာမူနာေျပာျပရမယ္ဆိုရင္ ‘ေဟး…ညီေဇာ္၊ ခင္ဗ်ားကို ဘယ္လိုေခၚရင္ ပိုသေဘာက်လဲဗ်၊ ဘယ္နာမ္စားကို ခင္ဗ်ားအသံုးျပဳလဲ’ လို႔အစပ်ိဳးရင္ ေက်နပ္ေစေလာက္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ သူတို႔အတြက္နာမ္စားကို သိခြင့္ေပးထားတဲ့ တစ္စံုတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာဆိုဆက္ဆံရင္ တဖက္လူဟာ သူ၊ သူမ၊ သူတို႔ ဒါမွမဟုတ္ တစ္စံုတစ္ခုျဖစ္ေသာ္မွ ၄င္းတို႔ကိုလက္ခံလိုက္ပါလို႔။ နာမ္စားကို မွားယြင္းသံုးစြဲျခင္း(or misgendering)ဟာ စာဖတ္သူ ျပဳလုပ္စြမ္းေဆာင္တာထက္ပိုေကာင္းသာလြန္တဲ့ တစ္စံုတစ္ေယာက္အေပၚ မယံုၾကည္တဲ့ နမိတ္လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တမင္ရည္စူးျပီး အေႏွာင့္အယွက္ျပဳတိုက္ခိုက္တဲ့ ပံုစံတစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တာပါ။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ‘အခု မိုက္ကယ္လို႔ေခၚတဲ့ သူမဟာ အရင္တုန္းက မိန္းမတစ္ေယာက္ေလ’
သည္လိုေလးေျပာ - ‘အဲဒါ အံ့အားသင့္စရာအေၾကာင္းေတြ အမ်ားၾကီးေျပာျပတဲ့ မိုက္ကယ္ေလ။ ခင္ဗ်ား သူ႕ကို တစ္ၾကိမ္ၾကိမ္ေလာက္ ေတြ႕ဆံုသင့္တယ္’
#သူတို႔ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာကိုေလးစားျပီး ဘ၀ေဟာင္းကနာမည္ကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ (Respect their identity and refrain from deadnaming)
ကံမေကာင္းအေၾကာင္းမလွစြာနဲ႔ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လို ခံယူေနထိုင္သူ Trans ေတြဟာ သူတို႔ေခၚဆိုေစခ်င္တဲ့ အမည္အစား (အမ်ား အတည္ျပဳခ်က္နဲ႔ဆန္႔က်င္ျပီး) ရည္ညႊန္းမွည့္ဆိုျခင္းခံရဆဲျဖစ္ပါတယ္။ Trans အမ်ားစုဟာ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ ေျပာင္းလဲ ၀တ္ဆင္ေနထိုင္ျခင္းမျပဳခင္မွာ သူတို႔ကို မွည့္ေခၚထားတဲ့ အမည္ရွိပါတယ္။ ဥပမာ - ေ၀ယံဦးဆိုတာ မွတ္ပံုတင္ထဲက နာမည္ျဖစ္ျပီး ေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္လို႔ခံယူေနထိုင္ခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔အမည္နာမကို ေ၀ေ၀ စသည္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚေစလိုတယ္။ ဒါကိုပဲ သူ႕ရဲ႕ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ လိင္စိတ္ခံယူမႈ (လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ၀ိေသသအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ အသစ္ ျဖစ္တည္လာတဲ့ က်ား/မ) ေပၚမူ တည္ျပီး ေခၚေစလိုတဲ့ ေ၀ေ၀ဆိုတာကို မေခၚဘဲ ယခင္နာမည္ရင္း ကိုေ၀ယံဦးလို႔ ကိုတပ္ေခၚတာမ်ိဳးကို သဘာ၀နဲ႔ဆန္႔က်င္၍ အမည္ ေခၚဆိုျခင္း သို႕မဟုတ္ ဘ၀ေဟာင္းက နာမည္(deadnaming)ကိုညႊန္းဆိုျခင္းလို႔သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ သည္လိုညႊန္းဆိုေခၚေ၀ၚျခင္း ဟာ မေလးစားရာ ေရာက္သလိုမို႔ ခပ္ရိုးရိုး ‘ဘယ္လိုအေခၚခံရတာ သေဘာက်သလဲဟင္?’ ေမးခြန္းမ်ိဳးသံုးေမးျမန္းကာ အလြယ္တကူေေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္ပါရဲ႕။
Trans ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕အမည္ကို ခံစားခ်က္၊စြမ္းအင္၊ အခ်ိန္အတိုင္းအတာမ်ားစြာ ပံုေအာျပီးတည္ေဆာက္ထားတာမို႔ တပါးသူရဲ႕ ေလးစားသမႈခံယူထိုက္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအခ်ိန္အခါမ်ိဳးပဲျဖစ္ပါေစ အျခားအမည္ကိုသံုးစြဲျခင္းဟာ အေႏွာင့္အယွက္ျပဳ ထိခိုက္နစ္နာ ေစတတ္တာေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္သမွ်ေတာ့ေေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။
ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လို႔ခံယူေနထိုင္သူတစ္ဦးရဲ႕ လိင္၀ိေသသရာဇ၀င္နဲ႔ ကိုယ္ခႏၶာတည္ေဆာက္ပံု ခႏၶာေဗဒ(anatomy) အက်ဥ္းခ်ဳပ္ တစ္ရပ္ဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ အကုန္အစင္ မဆက္စပ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္အေၾကာင္းကို ေျပာဆိုၾကခ်ိန္ ဒါမွမဟုတ္ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာဆိုခ်ိန္မွာ စပ္စုလိုစိတ္ကိုေရွ႕တန္းမတင္မိေအာင္ သတိထားရပါမယ္။ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ စာဖတ္သူကို လာေတြ႕ရသလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ဆက္စပ္ေသာ ေခါင္းစဥ္အေပၚသာ အာရံုစိုက္ပါ။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ‘ေမြးအမည္ Jessica Brown ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ Cyril Brown ဟာ ကင္ဆာေရာဂါကုသေရးခရီးစဥ္မွာ အခ်က္အခ်ာ ျဖစ္တဲ့ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခ်က္မွတ္တိုင္တစ္ခုစိုက္ထူလိုက္ပါတယ္’
သည္လိုေလးေျပာ - ‘အံ့ၾသဖို႔ေကာင္းလွေသာ သိပၸံပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ Cyril Brown ကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အခု ကၽြန္ေတ္ာတို႔ေတြဟာ ကင္ဆာေရာဂါကုသေရးအတြက္ ပိုမိုနီးကပ္တဲ့ေျခလွမ္းတစ္ရပ္လွမ္းလိုက္ပါျပီ’
#သိခ်င္စိတ္ျပင္းျပျခင္းကို သီးျခားခ်ဳပ္ထိန္းပါ (Be appropriate and rein in your curiosity)
သိခ်င္စိတ္ျပင္းျပျခင္းဟာ က်ိဳးေၾကာင္းညီညြတ္ေသာ ခံစားခ်က္တစ္ခုပါ။ ဒါေပမယ့္ စာဖတ္သူရဲ႕လုပ္ငန္းတာ၀န္မဟုတ္သေယာင္ ေခတၱ ထားသင့္တယ္။ ထို႕အတူ သိခ်င္စိတ္ျပင္းျပင္ျခင္းဟာ Trans လူမ်ားစြာအား အရိုအေသတန္ေသာ ခံစားခ်က္ျဖစ္ေနတတ္တယ္ဗ်။ လူတစ္ေယာက္ ရဲ႕ လိင္၀ိေသသ၊ ကိုယ္ကာယ နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္တည္ေဆာက္ပံုအေၾကာင္း အေသးစိတ္ စူးစမ္းလိုစိတ္ရွိစဥ္မွာ စာဖတ္သူ အတြက္ သည္လိုသတင္းအခ်က္အလက္ကို အလိုအေလ်ာက္သိပိုင္ရပိုင္ခြင့္တစ္ရပ္ ခင္ဗ်ားမွာရွိမေနဘူးဆိုတာ နားလည္ရပါမယ္။ တစ္ခါမွ ေက်းဇူးခံေက်းဇူးစားမျဖစ္ဖူးတဲ့ သူတို႔ကို ခင္ဗ်ားရဲ႕အတိတ္ဘ၀အေၾကာင္း ဘာေၾကာင့္ရွင္းျပေျပာျပရမွာလဲဆိုတဲ့ သေဘာ သဘာ၀အတိုင္းေပါ့ဗ်ာ။
အျခားေသာလူပုဂၢိဳလ္နဲ႔ေတြ႕ဆံုခ်ိန္မယ္ သူတို႔ရဲ႕ လိင္အဂၤါမ်ားရဲ႕အေျခအေန သို႕မဟုတ္ သူတို႔ရဲ႕ ေဆး၀ါးကုသျခင္း/ခြဲစိတ္ကုသျခင္း အေျခအေနအေသးစိတ္အေၾကာင္း စာဖတ္သူကေမးျမန္းစံုစမ္းဖို႔မလိုဘူးေနာ္။ သည္တကိုယ္ေရက်န္းမာေရးသတင္းအခ်က္အလက္က ပုဂၢလိက သီးသန္႔ဆန္တဲ့အေၾကာင္းအရာပါ။ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ခံယူေနထိုင္သူ Trans ျဖစ္တာနဲ႔ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ လြတ္လပ္ခြင့္ ခုခံကာကြယ္ပိုင္ခြင့္ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ မဆိုလိုဘူးဗ်။
သူတို႔ရဲ႕ဘ၀အေတြ႕အၾကံဳေတြကို ပိုမိုနားလည္လိုပါက စာဖတ္သူကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ သုေတသနျပဳဖို႔ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ ေရြးခ်ယ္စရာ ေတြ ရႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ကၽြန္မဟာ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႕ခံယူေနထိုင္သူ (Transgender) ပါ၊ လိင္၀ိေသသသတ္မွတ္ခ်က္ မထားသူ (nonbinary)ပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ လိင္၀ိေသသကြဲျပားမႈမရွိေသးသူ (gender nonconforming)ပါလို႔ ေဖာ္ထုတ္၀န္ခံထားသူမ်ားရွိ ေနျပီးသား။ သို႔ေသာ္လည္း စာဖတ္သူကို ခြင့္ျပဳခ်က္မေပးတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ေဆးအကူအညီယူေျပာင္းလဲျခင္းခရီးစဥ္အေၾကာင္းလို ပုဂၢိဳလ္ေရး ဆန္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကို မေမးပါနဲ႔။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ‘ဒါဆို ခင္ဗ်ားက လုပ္ျပီးျပီလား…ကၽြန္ေတာ္ဘာေမးမယ္မွန္းသိတယ္မဟုတ္လား….ခြဲစိတ္တာမ်ိဳးေလ’
သည္လိုေလးေျပာ - ‘ ေဟး….သည္တစ္ပတ္ရံုးပိတ္ရက္ ခင္ဗ်ားဘာလုပ္ဖို႔ရွိလဲဗ်’
#လိင္၀ိေသသေပါင္းစံုပါ၀င္မႈကိုသတိျပဳပါ(Be mindful of gender inclusivity)
ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္မႈတစ္ခုမွာ လိင္၀ိေသသအေထာက္အထားနဲ႔ လိင္၀ိေသသထုတ္ေဖာ္ျပသမႈအားလံုး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိဖို႔ဆိုရင္ လိင္၀ိေသသေပါင္းစံုပါ၀င္ေနဖို႔လိုပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ေဆာင္းပါးတစ္ေစာင္ဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြထိုင္ေနတဲ့စားပြဲမွာေတာ့ ‘အမ်ိဳးသမီးမ်ား’ ဆိုတဲ့စကားလံုးကို သူတို႔ ဖတ္မိၾက တယ္ဆိုပါစို႔။ ‘ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ လူပုဂိၢဳလ္မ်ား’လို႔ အဓိပၸာယ္ေကာက္လို႔ရေၾကာင္း သူတို႔သေဘာေပါက္ျပီးသား ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ကိစၥပါ။ သို႔ေသာ္ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ခံယူေနထိုင္သူ အမ်ိဳးသားမ်ား (Transgender men) အတြက္က်ေတာ့ ရာသီေသြးလာျခင္း (menstruation) နဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ျခင္း (pregnancy) ကိစၥေတြဟာ သူတို႔အေတြ႕အၾကံဳအရ အလြန္တရာ အာရံုစိုက္ေနရေသးေသာ အေရးကိစၥမ်ား ျဖစ္ေနပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းေသာ သားအိမ္ပါတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္အုပ္စုတစ္ခုလံုးကို ‘အမ်ိဳးသမီး’လို႔ ဖြဲ႔ဆိုသရုပ္ေဖာ္ မည္ဆိုပါလွ်င္ အခ်ိဳ႕ေသာ Trans အမ်ိဳးသားမ်ားရဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳအား ဖယ္ထားစဥ္းစားဖို႔လိုပါမယ္။
‘အမွန္တကယ္’ ၊ ‘ ထံုးစံအတိုင္းျဖစ္ေသာ’ နဲ႔ ‘ပံုမွန္ျဖစ္ေသာ’ စကားလံုးမ်ားကဲ့သို႔ပဲ ေဘးဖယ္ေနရတာပါ။ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ခံယူ ေနထိုင္သူ အမ်ိဳးသမီး (Trans women) နဲ႔ ‘အမွန္တကယ္’ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ (so-called ‘real’ women)ကို သူတို႔ သက္ေသ သကာယအရ ေရွ႕ဆက္ႏႈိင္းယွဥ္ဦးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မမွန္ႏိုင္တဲ့ အေတြးအေခၚတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ လိင္၀ိေသသဆိုတာ ဇီ၀ေဗဒနဲ႔ သက္ဆိုင္ေနေသာအေၾကာင္းအရာပါခင္ဗ်။
ရွင္းလင္းတိက်ေသာ သရုပ္ေဖာ္ဘာသာစကားကို လိင္၀ိေသသ တစ္ခုဆိုတာထက္ပိုေအာင္ အသံုးျပဳပါ။ ပိုမိုရွင္းလင္း ျမင္သာဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ‘အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ Trans အမ်ိဳးသမီးဦးေရေတြက အေတာ္မ်ားလာတာပဲ’
သည္လိုေလးေျပာ - ‘အမ်ိဳးသမီးအကုန္လံုးဆိုရင္ေတာ့ မွတ္တမ္းတင္အေရအတြက္ပမာဏတစ္ခုအထိေရာက္လာတာပါလား’
#စကားမေျပာခင္ ႏွစ္ခါျပန္စဥ္းစား (Think twice about your words)
ကိုယ္နဲ႔စကားေျပာေနတဲ့ အျခားတစ္ေယာက္ဆိုတာ လူသားတစ္ေယာက္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိထားပါ။ ေျပာဖို႔ ပါးစပ္ဟလိုက္တာနဲ႔ ဘယ္လို စကားလံုးေတြက၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာက အသံုး၀င္မ၀င္၊ သူတို႔ရဲ႕ လူျဖစ္တည္မႈကို ေသးသိမ္ေအာင္လုပ္မိမလား ဒါမွမဟုတ္ စာဖတ္သူ ေတြ႕ၾကံဳဖူးတဲ့ သက္ေသာင့္သက္သာမျဖစ္ေသာ ရလဒ္မ်ားအရ အေသးစိတ္ယွဥ္တြဲေတြးေတာဖို႔အရင္လုပ္သင့္ပါတယ္။
ဥပမာ - ေတြ႕ျမင္စကားေျပာမယ့္လူတစ္ေယာက္အေပၚ စာဖတ္သူက ဘယ္လိုေတြးထင္မိသလဲဆိုတာကလည္း အေရးပါတဲ့ သိျမင္မႈ တစ္ခုပါ။ Trans လူမႈအ၀န္းအ၀ိုင္းမွာပါ၀င္တဲ့ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လိုခံယူေနထိုင္သူ ‘Transgender’ မ်ားရဲ႕ လူျဖစ္တည္မႈကို လ်စ္လ်ဴရႈရာေရာက္ေနတဲ့သေဘာမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။ ‘သည္လူက လူမည္းတစ္ေယာက္ေလ’ လိုစကားမ်ိဳး မေျပာဆိုသင့္ဘူးဗ်။
သူတို႔ဟာ လူေတြျဖစ္တယ္။ Transgender တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာက လူျဖစ္ျခင္းရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္သာျဖစ္ပါတယ္။ ‘ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ ခံယူေနထိုင္သူမ်ား (transgender people)’ နဲ႔ ‘ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ ခံယူေနထိုင္သူလႈမႈအ၀န္းအ၀ိုင္း (the transgender community)’ စကားသံုးမ်ားက ပိုျပီးသင့္ေလ်ာ္တာေပါ့ေလ။ ထိုနည္းတူစြာပဲ Trans လူအမ်ားစုဟာ ‘ဆန္႔က်င္ဘက္ လိင္လို ခံယူေနထိုင္ခဲ့သူ (transgendered)’ စကားလံုးအသံုးလိုမ်ိဳး ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကဲ့သို႔ (trans-ness) ဆန္ဆန္စကားသံုးေတြဟာ သူတို႔အေပၚ တစ္စံုတရာျဖစ္ပ်က္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္မ်ိဳးေပးသေယာင္မို႔ သိပ္မၾကိဳက္ၾကပါဘူး။
စကားလံုးအသစ္ ဒါမွမဟုတ္ အတိုခ်ံဳးနည္းလမ္းမ်ားနဲ႔ Trans လူစုကို သတ္မွတ္ေခၚတြင္တာထက္ Trans လူစုလို႔ပဲသူတို႔ကိုေခၚလိုက္ပါ။ သည္နည္းလမ္းဟာ ဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္ ထိပါးေသာ အစြန္းကြက္ မေတာ္တဆျဖစ္ေစျခင္းအားေေရွာင္ၾကည္ႏိုင္ပါတယ္။
တစ္စံုတစ္ေယာက္ကို စကားလံုး၊ စကားရပ္အရ သို႕မဟုတ္ ရမ္းသန္းျပီး သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္ျငား လူတိုင္းလိုလိုအေပၚ သူတို႔ ရဲ႕ လိင္၀ိေသသအား တံဆိပ္ကပ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ မဆိုလိုေၾကာင္းမွတ္ထားရပါမယ္။ စာဖတ္သူေတြ႕ဆံုဖူးလိမ့္မည္ျဖစ္ေသာ အျခား Trans လူမ်ားစုအတြက္ အဆိုပါ စကားရပ္က အသံုးျပဳလို႔အဆင္ေျပေအာင္ မလုပ္ေပးႏိုင္ပါဘူး။
ေနာက္ျပီး ျဖစ္စဥ္အမ်ားစုအရ Trans ျဖစ္ေနျခင္းသည္ လူပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ အျပန္အလွန္သက္ေရာက္မႈရွိေနျခင္းမွာ စက္ဆက္ႏွီးႏြယ္တာ မရွိပါဘူး။ နည္းနည္းေလာက္ေျပာရရင္ေတာ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခြဲစိတ္ေျပာင္းလဲျခင္းမျပဳခင္ (pre-op)နဲ႔ ခြဲစိတ္ကုသျပီးေနာက္ (post-op) အေျခအေနရယ္ သူတို႔အကူးအေျပာင္းစတင္ခဲ့တဲ့ကာလ ဘယ္ေလာက္ၾကာခဲ့တယ္ဆိုတာရယ္လို အေၾကာင္းမ်ားကို မလႊဲမေရွာင္ သာေမးျမန္းဖို႔ မဆီေလ်ာ္တာမ်ဳိးေပါ့။ သူတို႔ Trans ျဖစ္ေနတာနဲ႔ပဲ လူပတ္၀န္းက်င္ကေမးျမန္းသမွ် ေျပာသမွ် တုန္႔ျပန္ေျဖၾကားရမယ့္ တာ၀န္မရွိတာပါ။
စာဖတ္သူအေနျဖင့္ ေမြးရာပါလိင္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းရယ္ လိင္၀ိေသသရယ္ထပ္တူက်ေနေသာသူမ်ား (Cisgender Person)နဲ႔ မိတ္ဆက္ စကားေျပာဆိုၾကခ်ိန္မယ္ သူတို႔ခႏၶာကိုယ္အေၾကာင္းမေျပာသကဲ့သို႔ Trans လူစုနဲ႔ေျပာဆိုဆက္ဆံခ်ိန္မွာလဲ အလားတူ ေခ်ငံျပီး ရိုေသ ေလးစားဖို႔ စိတ္ထားေလးကို ဆြဲဆန္႔ပါ။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ‘ငါတို႔ မေန႔ညက Transgender တစ္ေယာက္နဲ႔ ဘားမွာဆံုခဲ့ေသးတယ္’
သည္လိုေလးေျပာ - ‘ငါတို႔ မေန႔ညက အေတာ္အကေကာင္းတဲ့သူတစ္ေယာက္နဲ႔ ဘားမွာဆံုခဲ့ေသးတယ္’
#လူတိုင္းအမွားနဲ႔မကင္းေသာ္လည္း အမွားနည္းေအာင္ေနပါ (Mistakes are part of being human, but change is the best part of being human, too)
မွားယြင္းမႈအသစ္ေတြကို ငုပ္လွ်ိဳးျဖတ္သန္းဖို႔ဆိုတာ အခက္အခဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားက အကူ အညီ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ လမ္းညႊန္ခ်က္ဆိုတာ လမ္းညႊန္ခ်က္ပါပဲ။ လူမ်ားဟာ မတူကြဲျပားျခားနားၾကတယ္ေလ။ အရြယ္အစားတစ္ခုဟာ အရာအားလံုးနဲ႔ အံ၀င္ဂြင္က်ဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ဘူးမဟုတ္လား။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ညႊန္းဆိုကိုးကား ဖို႔ျဖစ္လာခ်ိန္ဆိုရင္ေပါ့။
ေျခာက္ပစ္ကင္းသဲလဲစင္မျဖစ္တဲ့ လူသားမ်ားဟာ အခ်ိဳ႕ေသာက႑မွာ ေျပာင္းဆန္ေအာင္လုပ္မိမွာေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ ေကာင္းမြန္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ျပဳလုပ္ေသာ္ျငား မေလ်ာ္ကန္ေသာရလဒ္ေတြျဖစ္လာတာမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။
အေလးအျမတ္ျပဳ ရိုေသေလးစားသမႈျပဳတယ္ဆိုတဲ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခံစားခ်က္ဟာ အျခားတစ္ေယာက္ ခံစားမိတဲ့ ေလးစားသမႈ ျပဳတာပဲ ဆိုတဲ့ စိတ္အေျခအေနနဲ႔ ကြာျခားေကာင္းကြာျခားႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ စာဖတ္သူမိတ္ေဆြက မရည္ရြယ္ဘဲ အမွားျဖစ္သြား ရင္ ယဥ္ေက်းစြာပဲ ကိုယ့္အမွားကို မွန္ေအာင္လုပ္ျပီး ေရွ႕ဆက္သင့္တာေပါ့။ သတိထားဖို႔ အေရးအပါဆံုးအစိတ္အပိုင္းကေတာ အျခားသူ ရဲ႕ခံစားမႈကို အာရံုစိုက္ဖို႔ပါ။ မိတ္ေဆြရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ခံစားခ်က္အေပၚ အေလးထားဖို႔မဟုတ္ပါဘူး။
သည္လိုမေျပာနဲ႔ - ေဆာရီးဗ်ာ….ခင္ဗ်ားကို Justine လို႔သိခဲ့တာၾကာလွျပီဆိုေတာ့ Jimmy လို႔ေခၚဖို႔ က်ဳပ္အတြက္ခက္ေနတာ။ ဘယ္လိုလုပ္ရမွန္းေတာင္ က်ဳပ္မသိေတာ့ဘူး။
သည္လိုေလးေျပာ - ေဟး…ေဆာရီး Jimmy ၊ လာမည့္ေသာၾကာေန႔က်ရင္ က်ဳပ္တို႔နဲ႔ ညစာလိုက္စားခ်င္မလားလို႔။
တစ္စံုတစ္ေယာက္ဟာ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လိုခံယူေနထိုင္သူ Trans တစ္ေယာက္လို႔ စာဖတ္သူထင္မိပါက မေမးပါနဲ႔။ အဲဒါအဓိက မက်ပါဘူး။ သူတို႔အေၾကာင္းေတြကို စာဖတ္သူနဲ႔မွ်ေ၀ရတာ သက္ေသာင့္သက္သာရွိတယ္လို႔ ခံစားလာရခ်ိန္၊ ဆက္စပ္ႏွီးႏြယ္မႈပို လာခ်ိန္ဆိုရင္ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ေျေျပာျပလာပါလိမ့္မယ္။
တစ္စံုတစ္ေယာက္က Trans တစ္ေယာက္ သို႕မဟုတ္ လိင္၀ိေသသသတ္မွတ္ခ်က္မထားသူ nonbinary တစ္ေယာက္ ဒါမွမဟုတ္ ဘယ္လိုမွန္း စာဖတ္သူေသခ်ာမထင္ျမင္တတ္ရင္ သူတို႔ကိုဘယ္လိုရည္ညႊန္းရမလဲေမးျမန္းျခင္းဟာ နာက်င္မႈေပးရာမေရာက္ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ျဖစ္တည္မႈကိုအတည္ျပဳလိုစိတ္ရွိစြာ ဂရုျပဳ ေလးစားမႈကိုျပျပီး ေမးျမန္းမယ္ရပါမယ္။
မလုပ္နဲ႔ (Don’ts)
တစ္စံုတစ္ေယာက္ကေတာ့ သည္လိုရည္ညႊန္းေျပာဆိုရင္ၾကိဳက္မွာပဲလို႔ သိသေယာင္ဟန္ေဆာင္မႈမလုပ္ပါနဲ႔။
လူတစ္ေယာက္ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ပိုင္ဆိုင္မယ့္ ဘယ္လိုလိင္အဂၤါႏွင့္ဆိုင္တဲ့အေၾကာင္းကိုမွ မေမးနဲ႔။ အထူးသျဖင့္ အဆိုပါလူကို စာဖတ္သူက ဘယ္လိုရည္ညႊန္းေျပာဆိုလိမ့္မယ္ဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ျခင္းျပဳဖို႔ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲျခင္းမခံရသည္အထိေပါ့။
တစ္စံုတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဦးစားေပးမႈအား စာဖတ္သူအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မယ့္အရာေတြကိုအေျချပဳျပီး ခ်ဳံ႕ျခင္းခ်ဲ႕ကားျခင္းမျပဳရပါ။
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ယခင္က လိင္၀ိေသသအေထာက္အထားေပၚမူတည္ျပီး ထင္ရွားေစေအာင္မလုပ္နဲ႔။ သည္လိုလုပ္ရပ္က ဘ၀ေဟာင္း နာမည္သံုးျခင္းလို႔ေခၚတယ္။ ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လို႔ခံယူေနထိုင္သူမ်ားကို မခန္႔ မေလးစားရာျပသည့္ ပံုစံတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ ေယာက္ရဲ႕ အတိတ္ျဖစ္ရပ္ကို ဘယ္လိုရည္ညႊန္းရမွန္းမသိပါက သူတို႔ကိုေမးပါ။
စာဖတ္သူက လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ယခင္ကနာမည္နဲ႔ ေမြးရာပါလိင္၀ိေသသ(gender assignment)အေၾကာင္းကို ေလ့လာဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ခဲ့ဘူးဆိုရင္ ဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ျခင္း မလုပ္ပါနဲ႔။ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ပဲထိန္းထားပါ။
ထိခိုက္ထိပါးေစေသာ အသံုးအႏႈန္းမ်ားကို ျပီးစလြယ္မသံုးပါနဲ႔။
ျပဳလုပ္ပါ (Do’s)
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ နာမ္စားနဲ႔ ဘယ္လိုရည္ညႊန္းသံုးစြဲရမလဲဆိုတာေေလးစားစြာေမးျမန္းပါ။
လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ယခုလက္ရွိ လိင္၀ိေသသအေထာက္အထားအရပဲ ရည္ညႊန္းပါ။
စာဖတ္သူက နာမည္ သို႕မဟုတ္ နာမ္စားကိုမွားျပီးသံုးစြဲေခၚဆိုမိရင္ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ပဲအလိုက္တသိျပင္ဆင္ပါ။
ဆန္႕က်င္ဘက္လိင္လို႔ခံယူေနထိုင္သူ Trans တစ္ေယာက္ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြဆိုပါက ‘အစစ္အမွန္’၊ ‘ပံုမွန္’ နဲ႔ ‘သာမန္’ ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ‘တကယ့္မိန္းမအစစ္လိုပဲလွတယ္’ ဆိုတဲ့စကားသံုးအစား ‘သူတို႔က မိန္းမလွတစ္ေယာက္ပါပဲ’လို႔ စာေၾကာင္းကိုအဆံုးသတ္ရပါမယ္။
စာဖတ္သူက အမွားအယြင္းေတြျပဳလုပ္မိႏိုင္တယ္ဆိုတာ နားလည္ပါ။ စာဖတ္သူ သံုးစြဲေျပာဆိုလိုက္တဲ့ ဘာသာစကားေၾကာင့္ သူတို႔ ဘယ္လိုခံစားရပါေၾကာင္း တုန္႔ျပန္ေျပာဆိုလာပါက လက္ခံရန္အသင့္ဆိုတာမ်ိဳး အရိပ္လကၡဏာျပပါ။
အထက္မွာ အသားေပးေျပာဆိုခဲ့တဲ့လူေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ လိင္၀ိေသသအေထာက္အထားနဲ႔ လိင္၀ိေသသထုတ္ေဖာ္ျပသခ်က္မ်ားထက္ ပိုမိုၾကီးက်ယ္ပါတယ္။ အဲသည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားအေပၚ စာဖတ္သူအေနနဲ႔ အထူးတလည္အာရံုစိုက္မေနသင့္ပါ။
Reference: How to Be Human: Talking to People Who Are Transgender or Nonbinary - Written by the Healthline Editorial Team
No comments:
Post a Comment