အမ်ိဳးသား လိင္မွဳဘ၀ စြမ္းေဆာင္ရည္အေပၚ အၾကီးမားဆံုး ထိုးႏွက္ခ်က္ ၁၀ ခု

အမ်ိဳးသား လိင္မွဳဘ၀ စြမ္းေဆာင္ရည္အေပၚ အၾကီးမားဆံုး ထိုးႏွက္ခ်က္ ၁၀ ခု
----------------------------------------------------------------------
(mmdailynews)

အမ်ိဳးသား သဘာ၀ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းလာျခင္း ျဖစ္တဲ့ ပန္းေသပန္းညွိဳး ေရာဂါဟာ လူမွဳက်န္းမာေရး ျပႆနာ (Social Health Problem) အၾကီးစားတစ္ခု ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ အားလံုး အသိပါ။ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ဟာ ဒီအေနအထားကို အိုမင္းမစြမ္း ျဖစ္လာတဲ့ တစ္ေန႔မွာ ေရာက္ရွိမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အရြယ္ေကာင္းတုန္းမွာ ခံစားရရင္ အရမ္းဆိုးရြားတဲ့ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္နစ္နာေစမွဳ ျဖစ္လာမယ္ ဆိုတာ အားလံုး အသိျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းေသပန္းညွိဳးေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အခ်က္က ဆယ္ခ်က္ ရွိတယ္လို႔ က်န္းမာေရးသုေတသီမ်ားက စမ္းသပ္ေလ့လာ ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ ျပဳျပင္ဖြယ္ တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

(၁) စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္း
သဘာ၀အရ ဦးေႏွာက္ဟာ လိင္မွဳကိစၥမွာ စိတ္ပါ၀င္စားမွဳ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြဟာ လိင္မွဳဆႏၵ ႏိုးၾကြမွဳကို ပိတ္ပင္ျပီး ပန္းညွိဳးေရာဂါ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေရရွည္ စိတ္ဓာတ္က် ေရာဂါမွာသာမက ခဏတျဖဳတ္ စိတ္ဓာတ္က်ရင္ေတာင္ ဒီလို အာနိသင္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ပိုဆိုးတဲ့ အခ်က္က စိတ္က်ေရာဂါကို ကုသတဲ့ ေဆး၀ါးေတြထဲ အမ်ားစုကလည္း ပန္းေသပန္းညွိဳးေရာဂါျဖစ္ဖို႔ အားေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားသဘာ၀ကို က်ဆင္းေစတဲ့အထဲမွာ အၾကီးဆံုး အခ်က္က စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္း ပါပဲ။ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းေနတဲ့ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ဟာ က်န္းမာေရးရွဳေထာင့္တစ္ခုတည္းက ၾကည့္ရင္ေတာင္ ပန္းေသပန္းညွိဳး၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္၊ အ၀လြန္ စတဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနလို႔ စိတ္ဓာတ္အလြန္အမင္း က်ဆင္းတတ္တဲ့ အက်င့္၊ ေရရွည္ျဖစ္ေနတတ္တဲ့ အက်င့္ေတြကို ျပဳျပင္သင့္ပါတယ္။

(၂) အရက္
အနည္းအက်ဥ္းေလာက္ ေသာက္ရင္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ၾကာျမင့္ေစတယ္ ဆိုေပမယ့္ အမူးအရမ္းလြန္ေအာင္ ေသာက္ရင္ စိတ္ေက်နပ္မွဳ အျပည့္အ၀ မရတတ္သလို ယာယီ ပန္းညွိဳးသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အရက္ဟာ ေရရွည္မွာ ေသြးေၾကာေတြကို ထိခိုက္ျခင္း၊ အသည္းကို ထိခိုက္ကာ က်ားေဟာ္မုန္း တက္စတိုစတီရုန္း ပမာဏ က်ဆင္းေစျခင္း စတဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္ ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္ဖို႔ ဦးတည္သြားေစပါတယ္။ ေလ့လာမွဳ တစ္ခုအရ အရက္အလြန္အကြ်ံ ေသာက္သူေတြဟာ ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္ၾကျပီး တစ္ေန႔ကို ႏွစ္ပက္ပဲ ေသာက္တဲ့ အမ်ိဳးသားေတြက်ေတာ့ ဒီေရာဂါနဲ႔ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမွဳႏွဳန္း က်ဆင္းေစပါသတဲ့။
(အရက္ေတြထက္ ၀ိုင္နီေတြက ဒီအာနိသင္ ပိုရွိပါတယ္။ ၀ိုင္နီဟာ အမ်ိဳးသားေရာ အမ်ိဳးသမီးပါ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အာနိသင္ ရွိပါတယ္။ အရက္ေသာက္ၾကပါလို႔ တိုက္တြန္းေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေသာက္ၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ၀ိုင္နီေသာက္ပါလို႔ ဆိုလိုတာပါ။ က်န္းမာေရးအတြက္ အက်ိဳးရွိဖို႔ အမ်ိဳးသား ႏွစ္ပက္၊ အမ်ိဳးသမီး တစ္ပက္ထက္ မေက်ာ္လြန္ရပါဘူး)

(၃) ေဆး၀ါးမ်ား ပံုမွန္စြဲေသာက္ ေနရျခင္း
ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေဂါက္ေရာဂါ၊ ေလးဖက္နာေရာဂါ တို႔လို နာတာရွည္ နာက်င္ကိုက္ခဲမွဳေရာဂါမ်ား၊ စိတ္က်ေရာဂါ စတဲ့ ေရာဂါေတြမွာ ေသာက္ရတဲ့ ေဆးေတြက ေရရွည္ စြဲေသာက္ရင္ ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္ေစတဲ့ အာနိသင္ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆးေတြ စြဲေသာက္ေနရင္း အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ဟာ အိမ္ေထာင္ေရးမွာ ထိခိုက္မွဳ ရွိလာရင္ ေဆးအမ်ိိဳးအစား ေျပာင္းဖို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပန္တိုင္ပင္ပါ။

အထက္ပါေဆးေတြ အျပင္ အမ္ဖက္တမင္း ကဲ့သို႔ စိတ္ၾကြရူးသြပ္ေဆးမ်ားဟာ ပန္းေသပန္းညွိဳး နဲ႔ အျခား မ်ိဳးဆက္ပြား က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြ ၊ အခက္အခဲေတြ ေတြ႔ရတတ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ခဏတာလက္တည့္စမ္း သံုးစြဲသူေတြဟာ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္မားလာသလိုလို ခံစားရေလ့ ရွိလို႔ ဒီေဆးေတြဟာ အႏၱရာယ္မရွိဘူးလို႔ လူငယ္အခ်ိဳ႕က အမွတ္မွားေနၾကပါတယ္။ ေရရွည္မွာ ျပႆနာမ်ိဳးစံု ၾကံဳရမွာမို႔ စိတ္ၾကြရူးသြပ္ေဆးျပားမ်ားကို ကိုယ့္အသိနဲ႔ကိုယ္ ေရွာင္ၾကသင့္ပါတယ္။

(၄) စိတ္ဖိစီးမွဳ
မိသားစုအေရးနဲ႔ အလုပ္ကိစၥေတြ ၾကားမွာ ဗ်ာမ်ားေနသူဟာ လိင္မွဳကိစၥမွာ အနည္းနဲ႔ အမ်ား က်ဆင္းပါတယ္။ အလုပ္ပိသူေတြဟာ အိပ္ေရးမ၀ၾကတဲ့ရက္ မ်ားမယ္၊ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ ေလ့က်င့္ခန္း၊ အားကစားေတြ လုပ္ဖို႔ အခ်ိန္ မေပးႏိုင္ဘူး၊ ေတြ႔ကရာ အဆင္သင့္အစာေတြ စားမယ္ဆိုရင္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် လိင္မွဳဘ၀ နိမ့္ပါးျခင္းနဲ႔ ၾကံဳလာရတတ္တာ မ်ားပါတယ္လို႔ ပညာရွင္မ်ားက ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမွဳ အာရံုေတြ မ်ားတဲ့သူဟာ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ဖို႔ အခ်ိန္ရေအာင္ယူျပီး အိပ္ေရး တတ္ႏိုင္သမွ် ၀ေအာင္အိပ္မယ္ ဆိုရင္ ဒီျပႆနာမ်ိဳးေတြ နည္းသြားမွာပါ။

(၅) ေဒါသ
ေဒါသျဖစ္ရင္ မ်က္ႏွာေတြ နီလာကာ ေသြးဖိအားတက္လာပါတယ္။ ေသြးလွည့္ပတ္မွဳကို ေကာင္းေစတဲ့ အာနိသင္ေတာ့ မရွိပါဘူး။ ေဒါသေၾကာင့္ ထြက္တဲ့ ေဟာ္မုန္းမ်ားဟာ လိင္စိတ္ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ေဟာ္မုန္းမ်ားကို လႊမ္းမိုးတားဆီးတဲ့ အာနိသင္ ရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဒါသစိတ္က ရင္ထဲမွာ ကိန္းေအာင္းေနရင္ သင့္ရဲ့အေဖာ္နဲ႔ ေနတဲ့အခါမွာ ဒီေဒါသဟာ သူမနဲ႔ မဆိုင္ေသာ္ျငားလည္း ၾကီးစြာ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ မ်ိဳသိပ္ထားတဲ့ ေဒါသေတြက ဒီလို အာနိသင္ ပိုရွိလို႔ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သမားေတြက ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္တာ ပိုနည္းတယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

(၆) ေသာက
ငါေတာ့ အိပ္ရာထဲမွာ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါ့မလား၊ အရင္တခါလိုပဲ တလြဲတေခ်ာ္ေတြ ျဖစ္ဦးမလား ဆိုတဲ့ စိတ္က အေတာ္ေလး ဆိုးပါတယ္။ အဲလို စိုးရိမ္ေနလို႔ကို အာရံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း ထပ္က်ျပီး ထပ္စိတ္ညစ္ရဦးမွာပါ။ ဒီလို ေသာကအျပင္ လူမွဳဘ၀ထဲက ေသာကေတြကလည္း အိမ္ေထာင္ေရး သုခကို ၾကီးစြာေသာ ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ခ်က္ ျဖစ္ေစပါတယ္။

(၇) သက္လတ္ပိုင္း အ၀လြန္လာျခင္း
အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသားေတြဟာ မ်ိဳးရိုး၊ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ စတာေတြေၾကာင့္ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးလာတတ္ၾကပါတယ္။ အဲလိုျဖစ္ျခင္းဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္ ေက်နပ္မွဳ (self-esteem) နဲ႔ လိင္မွဳစြမ္းရည္ကို က်ဆင္းေစပါတယ္။ အ၀လြန္တဲ့ အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသားေဟာ္မုန္း တက္စတိုစတီရုန္း က်လာလို႔ က်ားသဘာ၀ေတာင့္တင္းမွဳေရာ ဆႏၵပါ က်ဆင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အ၀လြန္ရင္ ေသြးတိုးေရာဂါ ေနာက္ကလိုက္လာပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံုေတြ ထိခိုက္ျပီး မာခဲလာမယ္၊ လိင္အဂၤါကို သြားတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းျပီး ပန္းေသပန္းညွိဳး ျဖစ္ေစပါတယ္။

(၈) မိမိကိုယ္ကို ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခံယူထင္ျမင္မွဳ
သင့္ကိုယ္သင္ မွန္ထဲမွာ ျပန္ၾကည့္တိုင္း ျမင္ရတဲ့ သင့္ရဲ့ ရုပ္ရည္၊ အ၀တ္အစားဆံပင္စတဲ့ စတိုင္ေတြကို သင္ကိုယ္တိုင္ကေတာင္ သေဘာမက်ဘူး ျဖစ္ေနရင္ သင့္ရဲ့ ပါတနာကလည္း ဒီလိုပဲ ျမင္ဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ရွိပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ့ အသြင္အျပင္ဟာ ဆြဲေဆာင္မွဳ မရွိဘူးလို႔ သင္ေတြ႔ျမင္ေနရရင္ ယံုၾကည္မွဳေတြ ေလ်ာ့ပါးကာ အမွတ္(၆)မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ ေသာကမ်ိဳးနဲ႔ ၾကံဳေတြ႔ရမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်စ္နဲ႔ စပ္လ်ဥ္းတဲ့ အိမ္ေထာင္ေရးမ်ိဳးမွာေတာင္ သင္က ဆြဲေဆာင္မွဳ မရွိရင္ တစ္ဖက္သားရဲ့ စိတ္ပါလက္ပါ ရွိမွဳကို ေလ်ာ့ေစျပီး ဒါကို သင္က တဖန္ျပန္ခံစားမိျပန္ေတာ့ ေသာကသံသရာလည္ကာ ေနာက္ဆံုး အာရံုစူးစိုက္လို႔ မရေတာ့ဘဲ ပန္းညွိဳးေရာဂါ ျဖစ္လာတတ္တဲ့အထိ ဒီကိစၥဟာ ၾကီးက်ယ္ပါတယ္။
ေမြးရာပါ ရုပ္ရည္ဟာ ျပင္ရခက္ေပမယ့္ ဆံပင္ပံုစံကေန စလို႔ မ်က္ႏွာ၊ အ၀တ္အစား၊ ကိုယ္နံ႔ စတာေတြက ဆြဲေဆာင္မွဳရွိေအာင္ ျပင္ဖို႔ အရမ္းမခဲယဥ္းပါဘူး။ ေငြကုန္ေၾကးက် မမ်ားဘဲနဲ႔ ဖက္ရွင္က်ေအာင္ ေယာက်္ားပီပီသသ ဆြဲေဆာင္မွဳရွိေအာင္ (sexy ျဖစ္ေအာင္) လုပ္ယူလို႔ ရပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အထက္ပါ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းေက်ာ္လႊားႏိုင္လာမွာပါ။

(၉) ကာမစိတ္နည္းပါးက်ဆင္းျခင္း
ဒါဟာ ပန္းေသပန္းညွိဳးေရာဂါနဲ႔ မတူဘူးလားလို႔ ေမးရင္ မတူပါဘူးလို႔ပဲ ေျဖရပါမယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ဘာအေၾကာင္းမွဳ မရွိဘဲ ဒီစိတ္ေတြ က်ေနတာကို လူတိုင္း ခံစားဖူးၾကမွာပါ။ စိတ္က်ရည္ စြမ္းေဆာင္ရည္ပါ က်ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလက် တက္လာေပမယ့္ ၾကာၾကာမခံဘဲ ျပန္က်သြားတတ္တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္ ေက်နပ္မွဳ (self-esteem) က်ဆင္းလာျခင္း၊ ၾကီးမားတဲ့ စိတ္ဖိစီးမွဳ၊ ေရာဂါအခ်ိဳ႕မွာ ေသာက္ရတဲ့ ေဆး၀ါး ေတြဟာ စိတ္ပါ၀င္စားမွဳကို တားဆီးထားလို႔ ျဖစ္ရတာ မ်ားပါတယ္။ ဗိုက္တာမင္နဲ႔ သတၱဳဓာတ္အခ်ိဳ႕ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဗိုက္တာမင္ B အုပ္စု၊ ဗိုက္တာမင္ E နဲ႔ ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳေတြမွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒါကို အစားအစာနဲ႔ ျပဳျပင္ခ်င္ရင္ ငါးမ်ား၊ ေထာပတ္သီး၊ သရက္သီး၊ စေတာ္ဘယ္ရီသီး၊ နာနတ္သီး စတဲ့ အသီးမ်ား၊ ဥမ်ား၊ မုန္လာဥ၀ါ၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ အခြံမာသီးအဆန္မ်ား စတာေတြ စားျပီး ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းနိုင္ပါတယ္။

(၁၀) က်န္းမာေရး
ဆီးခ်ိဳနဲ႔ ေသြးတိုးေရာဂါမ်ားဟာ ေသြးလွည့္ပတ္မွဳ ထိခိုက္ျခင္း၊ အာရံုေၾကာမ်ားရဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ က်ဆင္းျခင္းေတြနဲ႔ ဆက္စပ္လို႔ ဒီေရာဂါ ရွိသူမ်ားဟာ ပန္းေသပန္းညွိဳး ေရာဂါ ခံစားရေလ့ ရွိပါတယ္။ ခါးရိုးဆစ္ ဒဏ္ရာ ရဖူးသူေတြဟာလည္း က်ားအဂၤါ ေတာင့္တင္းေစဖို႔ လိုအပ္တဲ့ လွံဳ႕ေဆာ္မွဳေတြ ေက်ာရိုး အာရံုေၾကာမၾကီး ကေန မရေတာ့တဲ့ အတြက္ လံုး၀ ပန္းေသသြားတတ္ပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္နဲ႔ ဆီးအိမ္ဆိုင္ရာ ေရာဂါတစ္ခုခုရွိလို႔ ခြဲစိတ္မွဳ လုပ္ရရင္ သက္ဆိုင္ရာ အာရံုေၾကာေတြ ထိတတ္ျပီး ခြဲစိတ္မွဳ အျပီးမွာ ျပႆနာ တက္ပါတယ္။ ဒီလို က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြကို ေပ်ာက္ကင္း သက္သာေအာင္ ကုသဖို႔ ဆရာ၀န္ျပသရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနာက္ဆံုးအခ်က္ နံပါတ္(၁၀) ကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဘက္က လုပ္ႏိုင္တာ နည္းပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါအတြက္ေကာ ေသြးလွည့္ပတ္မွဳ အတြက္ပါ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ စနစ္တက် မွန္မွန္ ျပဳလုပ္ျခင္းဟာ ဒီေရာဂါေတြကို ျငိမ္သက္ေနေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဆးလိပ္ကို ေ၀းေ၀း ေရွာင္ၾကဥ္မယ္၊ စြဲေနရင္ ျဖတ္မယ္ဆိုရင္ တန္ဖိုးရွိတဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင့္ အမ်ိဳးသားဘ၀ကို တန္ဖိုးထားရာ ေရာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းေသပန္းညွိဳးေရာဂါဟာ ေစာေစာ ကုရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြ မမ်ားေတာ့ဘဲ ျမန္ျမန္ သက္သာတတ္သလို အခ်ိန္ေတြ ဆြဲေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ မိမိသေဘာနဲ႔ ေတြ႔ကရာ ေဆးျမီးတိုေတြနဲ႔ ၾကိတ္ကုေနလို႔ ၾကာလာရင္ ကုရခက္တဲ့ အေနအထား ရွိတာမို႔ လက္ေတြ႔ၾကံဳရရင္ ရွက္ရြံ႕မေနဘဲ၊ အခ်ိန္ဆြဲမေနဘဲ ဆရာ၀န္နဲ႔ ကုသပါလို႔ အၾကံျပဳလိုက္ပါတယ္။

Credit: mmdailynews