တစ်ပတ်မှ တစ်ကြိမ်ပဲ သောက်ရတော့မယ့် ART ဆေးသစ်

 🎉 တစ်ပတ်မှ တစ်ကြိမ်ပဲ သောက်ရတော့မယ့် ART ဆေးသစ်သတင်းကောင်း!

ART ကုထုံး ကုသမှုအတွက် အရမ်းကို မျှော်လင့်ရတဲ့ သတင်းကောင်းလေးတစ်ခု နိုင်ငံတကာကနေ ထွက်ပေါ်လာလို့ မမမြင့်မာ မျှဝေပေးပါရစေ

တစ်ပတ်မှ တစ်ကြိမ်ပဲ သောက်ရတော့မယ့် HIV ဆေးသစ် လေးဟာ အရမ်းကို အလားအလာကောင်းနေပါတယ်တဲ့

💊 Ulonivirine (ယူလိုနီဗီရင်း) လို့ခေါ်တဲ့ စမ်းသပ်ဆဲဆေးသစ်တစ်မျိုးဟာ HIV ကို ခုခံကာကွယ်ဆေး (NNRTI) အုပ်စုဝင်ဖြစ်ပြီး၊ အခုဆိုရင် တစ်ပတ်မှ တစ်ကြိမ်သာ သောက်ရတဲ့ HIV ဆေးဝါးများ ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာဖို့ အလားအလာရှိနေတယ်လို့ ရဝမ်ဒါမှာလုပ်တဲ့ HIV သိပ္ပံဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ AIDS အသင်းညီလာခံ (IAS 2025) မှာ တင်ပြခဲ့တဲ့ Phase II လေ့လာမှုရလဒ်တွေက ဆိုပါတယ်။

ဘာလို့ ဒီဆေးသစ်က အရေးပါတာလဲ?

HIV ကုသမှုအတွက် နေ့စဉ်သောက်ရတဲ့ ဆေးတွေက အရမ်းထိရောက်ပေမယ့် တချို့လူတွေအတွက်တော့ နေ့တိုင်းဆေးသောက်ဖို့က ခက်ခဲတာမျိုး၊ “ဆေးသောက်ရတာ စိတ်ကုန်လာတာ (Pill Fatigue)” မျိုးတွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။ 

ဒါ့အပြင် အသားထဲထိုးတဲ့ အကြိမ်ကြာခံဆေး (Injectable drugs) တွေကို မလိုချင်သူတွေအတွက် တစ်ပတ်တစ်ကြိမ် သောက်ရတဲ့ ဆေး ဟာ ဆေးမှန်မှန်သောက်သုံးမှု (Adherence) ကို အများကြီး တိုးတက်စေနိုင်ပါတယ်။

👨‍⚕️ "တစ်ပတ်တစ်ကြိမ် သောက်ရတဲ့ ဆေးစနစ်ဟာ နေ့စဉ်သောက်သုံးရတဲ့ ဆေးစနစ်ထက် တစ်သက်တာလုံး ဆေးမှန်မှန်သောက်သုံးမှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေနိုင်ပါတယ်" လို့ သုတေသနခေါင်းဆောင် Dr. Jean-Michel Molina က ပြောခဲ့ပါတယ်။

ရလဒ်အသေးစိတ်လေးတွေက ဘာတွေလဲ?

• ဒီဆေးသစ် (Ulonivirine) ကို Islatravir ဆိုတဲ့ နောက်ထပ်ဆေးတစ်မျိုးနဲ့ ပေါင်းပြီး စမ်းသပ်ခဲ့တာပါ။

• လေ့လာမှုက နဂိုရည်ရွယ်ထားတာထက် စောပြီး ရပ်နားခဲ့ရပေမယ့် (Isalatravir ဆေးပမာဏများလို့ ခန္ဓာကိုယ် ခုခံအားဆဲလ်တွေ ကျဆင်းမှု ဖြစ်ခဲ့လို့ပါ)၊ Ulonivirine ရဲ့ ထိရောက်မှုကတော့ အားရစရာကောင်းနေခဲ့ပါတယ်။

• နေ့စဉ်သောက်နေတဲ့ Biktarvy လိုမျိုး ထိရောက်မှုအတိုင်းပဲ Ulonivirine နဲ့ Islatravir ပေါင်းပြီး တစ်ပတ်တစ်ကြိမ်သောက်သူတွေမှာလည်း ဗိုင်းရပ်စ်ပမာဏ ၅၀ အောက် ထိန်းထားနိုင်ခဲ့ပြီး ကုသမှု မအောင်မြင်တာမျိုး မရှိခဲ့ဘူးလို့ သိရပါတယ်။ (လေ့လာမှုမှာ ပါဝင်သူ ၁၅၃ ယောက်အထိ စမ်းသပ်ခဲ့တာပါ)

• အရေးကြီးတာက: ခုခံအားဆဲလ်ကျဆင်းမှုတွေဟာ ဆေးပမာဏများတဲ့ Islatravir ကြောင့်ဖြစ်တာကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး Ulonivirine ကြောင့် မဟုတ်ဘူးလို့ သုတေသီတွေက အခိုင်အမာ ပြောကြားထားပါတယ်။ ဆေးရပ်လိုက်တဲ့အခါမှာလည်း ခုခံအားဆဲလ်တွေဟာ ပုံမှန်အတိုင်း ပြန်ဖြစ်သွားတာကို တွေ့ရပါတယ်။

• ဒါကြောင့် အခုလက်ရှိမှာတော့ Islatravir ကို ဆေးပမာဏ လျှော့ချပြီး Ulonivirine နဲ့ ပေါင်းစပ်တဲ့ တစ်ပတ်တစ်ကြိမ် သောက်ရမယ့် Phase IIb စမ်းသပ်မှုအသစ် တစ်ခု ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေပြီလို့ သတင်းရရှိပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး HIV ကုသမှုအတွက် ပိုမိုလွယ်ကူတဲ့ နည်းလမ်းတွေ ပေါ်ထွက်လာတာဟာ တကယ်ကို ဝမ်းသာစရာပါပဲနော်။ 

အားလုံးပဲ ကျန်းမာပျော်ရွှင်တဲ့ နေ့ရက်တွေ ပိုင်ဆိုင်ကြပါစေလို့ မမမြင့်မာက ဆုတောင်းပေးပါတယ်ရှင့်။

📌 ယခု အကြောင်းအရာတွင် ဆေးဘက်

ဆိုင်ရာအချက်အလက်များ Source မူရင်း သတင်းများ ပါဝင်သဖြင့် ပြန်လည်ကူးယူပြီး မိမိစာမျက်နှာတွင် တင်ခြင်းမပြုရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

📌 Research အသေးစိတ်ကို Source > https://www.poz.com/article/ulonivirine-shows-promise-weekly-oral-hiv-treatment

CRISPR ဆိုတာဘာလဲ ? HIV ပိုးပျောက်အောင်ကုတဲ့ နည်းပညာအသစ်လား ? 

နိုင်ငံခြား Page တစ်ခုက တင်နေတော့ အားလုံးက CRISPR အကြောင်းလာမေးကြတာ Page က Reply မပြန်နိုင်လောက်တဲ့အထိပါပဲ 

တကယ်တော့ CRISPR Gene Editing အကြောင်းကို မမ မြင့်မာ တင်ပေးနေတာ ကြာလှပါပြီ။ ဒါက သတင်းအသစ် မထွက်သေးပါဘူး။ ပြောရရင် ပိုကောင်းတဲ့ ကုသနည်း စနစ်တွေဖြစ်အောင် လေ့လာနေကြတာပေါ့ 

ဒါဆိုရင် CRISPR ဆိုတာဘာလဲ ပြန်နွေးကြည့်ရအောင် 

မမမြင့်မာတို့ရဲ့ ဆဲလ်တွေထဲကို ဗိုင်းရပ်စ်တွေကို ဖြတ်ထုတ်နိုင်တဲ့ သေးငယ်တဲ့ကတ်ကြေးလေး တစ်ခုကို စိတ်ကူးကြည့်လိုက်ပါ။ 

ဒါဟာ CRISPR လို့ခေါ်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကုသရေး နည်းပညာအသစ်ရဲ့ အခြေခံအယူအဆပါ။ ဒီနည်းပညာကို လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်းများစွာက ဘက်တီးရီးယားတွေမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက လူသားရဲ့ DNA ကို တည်းဖြတ်ဖို့ ပြုပြင်မွမ်းမံခဲ့ကြတာပါ။ 

HIV အတွက်ဆိုရင်၊ ဒီနည်းပညာက ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့မျိုးဗီဇကို ကူးစက်ခံထားရတဲ့ဆဲလ်တွေကနေ ဖယ်ရှားဖို့ ရည်ရွယ်ပါတယ်။

ဓာတ်ခွဲခန်းစမ်းသပ်မှုတွေမှာ အောင်မြင်မှုရခဲ့ပြီ 

၂၀၁၉ ခုနှစ်က အထူးကူးစက်ခံထားရတဲ့ကြွက်တွေမှာ CRISPR နဲ့အတူ ကြာရှည်ခံ HIV ဆေးတွေပေးပြီး စမ်းသပ်ခဲ့ပါတယ်။ ရလဒ်ကရော? CRISPR က HIV ရဲ့ DNA ကို ဆဲလ်တွေထဲကနေ အောင်အောင်မြင်မြင် ဖြတ်ထုတ်နိုင်ခဲ့တယ်၊ ဗိုင်းရပ်စ်လုံးဝမတွေ့ရတော့ပါဘူး။ 

မျောက်တွေမှာလည်း အလားတူအောင်မြင်မှုတွေ့ခဲ့ပါတယ်။l

Temple တက္ကသိုလ်နဲ့ Excision Biotech တို့ပူးပေါင်းပြီး EBT-101/EBT-100 လို့ခေါ်တဲ့ ဆေးတစ်ခါထိုးကုထုံး ဖြင့်စမ်းသပ်ခဲ့ရာ၊ မျောက်တွေရဲ့ကိုယ်ခံဆဲလ်တွေထဲက ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးဗီဇတွေ ပျောက်သွားပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလည်း မရှိခဲ့ပါဘူး။

လူသားတွေမှာ စမ်းသပ်မှု (၂၀၂၂)

ဒီအောင်မြင်မှုတွေအပေါ်အခြေခံပြီး ၂၀၂၂ မှာ CRISPR ကို HIV ရောဂါသည်တွေမှာ ပထမဆုံးအကြိမ် စမ်းသပ်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်က စေတနာ့ဝန်ထမ်း ၅ ဦးကို EBT-101 ဆေးသွင်းကုသမှုပေးခဲ့ပြီး၊ သူတို့ရဲ့ ပုံမှန် HIV ဆေးတွေကိုလည်း ဆက်သောက်စေခဲ့ပါတယ်။ 

ပထမသတင်းကောင်းက—ဒီကုသမှုဟာ လုံခြုံစိတ်ချရတယ်၊ ပြင်းထန်တဲ့ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမတွေ့ရပါဘူး။ ဒါပေမယ့်၊ စမ်းသပ်မှုအရ သူတို့ဆေးတွေရပ်လိုက်တဲ့အခါ ဗိုင်းရပ်စ်ပြန်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ 

တစ်ယောက်ကတော့ ၁၆ ပတ်အထိ ဗိုင်းရပ်စ်မပြန်ပေါ်ဘဲ နေနိုင်ခဲ့ပါတယ် (ပုံမှန်ထက်ပိုကြာတာမို့ CRISPR က အထောက်အကူဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆရပါတယ်)။ ဒါပေမယ့် လောလောဆယ်တော့ လုံးဝပျောက်ကင်းအောင် မကုသနိုင်သေးပါဘူး။

ဒါဆို CRISPR က HIV အတွက် အဖြေဖြစ်နိုင်မလား?

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက သတိနဲ့အတူ မျှော်လင့်ချက်ထားကြပါတယ်။ CRISPR ဟာ စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းတဲ့နည်းလမ်းအသစ် ဖြစ်ပြီး အနာဂတ်မှာ ပျောက်ကင်းနိုင်တဲ့အလားအလာရှိတယ်၊ ဒါပေမယ့် အခုအချိန်ထိ အောင်မြင်မှုအပြည့်မရသေးပါဘူး။ HIV ဟာ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ပုန်းအောင်းနေနိုင်တဲ့အတွက် CRISPR ကို ဗိုင်းရပ်စ်ရှိသမျှနေရာတိုင်းဆီ ပို့ဖို့ခက်ခဲပါတယ်။ ပြီးတော့ ကတ်ကြေးက DNA အခြားနေရာတွေကို အမှားဖြတ်မိမှာကိုလည်း စိုးရိမ်ရပါတယ်။

အနှစ်ချုပ်

CRISPR ဟာ အနာဂတ်အတွက် မျှော်လင့်ချက်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ တိရစ္ဆာန်တွေမှာ အလွန်ကောင်းမွန်စွာအလုပ်လုပ်ပြီး၊ လူသားတွေမှာလည်း စိတ်ချရတယ် ဆိုတာ သက်သေပြခဲ့ပါပြီ။ ဒါပေမယ့် အခုချိန်ထိ HIV ကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက ပုံမှန်ဆေးစစ်ပြီး ရနိုင်တဲ့ဆေးတွေနဲ့ ကုသမှုခံယူဖို့ပါပဲ။ 

CRISPR ရဲ့တိုးတက်မှုကို စောင့်ကြည့်ကြရအောင်… ဒီနည်းပညာဟာ အနာဂတ်မှာ HIV ကုသရေးကို အပြောင်းအလဲကြီးတစ်ခု ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

မမမြင့်မာနဲ့ အတူတူ ကျန်းမာပျော်ရွှင်တဲ့ ဘဝတစ်ခုအတွက် ဆက်လက်ကြိုးစားကြရအောင်နော်! ❤️

#HIVEduMM #CRISPR # HIVCure

ဒါကတော့ HIV ပိုးရှိလား မရှိလား စစ်ဆေးနိုင်မယ့် Nationals AIDS Program (NAP) ရှိတဲ့ အစိုးရ ဆေးရုံကြီးတွေဖြစ်ပါတယ်နော်။ 

HIV ပိုးတွေ့ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း ဆွေးနွေးပေးခြင်း ၊ လိုအပ်တဲ့ စစ်ဆေးမူ့များ ပြုလုပ်ပြီး ART ဆေးအခမဲ့ ပေးပါတယ်နော်။ 

နောက်ထပ် အခမဲ့ ကုသမူ့ ရရှိနိုင်ပြီး ဆက်လက်ထုပ်ယူနိုင်တဲ့ အစိုးရဆေးရုံ လိပ်စာလေးတွေ သိရင်လဲ comment မှာ ရေးပေးကြဖို့ အကူအညီတောင်းချင်ပါတယ်ရှင့်။ 

***Hiv Education Myanmar စာမျက်နှာမှ ကူးယူဖော်ပြသည်။